• Άνδρες και γυναίκες επιχειρούν πολλές φορές να αναλάβουν τα ηνία της σχέσης, υποβαθμίζοντας το ρόλο του συντρόφου τους
Του Θάνου Ασκητή*
Πολλές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα, επικεντρώνονται στα ποσοστά των ατόμων που υφίστανται σωματική βία στα πλαίσια μίας σχέσης και στις αρνητικές επιδράσεις που έχει αυτή στη μετέπειτα ζωή τους. Η εντύπωση που δίνεται πολλές φορές είναι ότι η σωματική κακοποίηση είναι το μόνο κακό που μπορεί να συμβεί σε μία σχέση, υποβαθμίζοντας με τον τρόπο αυτό τις αρνητικές επιπτώσεις της συναισθηματικής κακοποίησης, που κάποιες φορές μπορεί να είναι εξίσου τραυματική.
Η συναισθηματική βία μπορεί να περιλαμβάνει λεκτική κακοποίηση, άσκηση ελέγχου, υπερβολική ζήλια, γελοιοποίηση και εξευτελισμό, απομάκρυνση από την οικογένεια και το φιλικό περιβάλλον του ατόμου, κριτική διάθεση, χρήση γνώσεων για υποβάθμιση της αξίας του συντρόφου και κάποιες φορές απειλές και εκφοβισμό. Στόχος της είναι να πλήξει τη συναισθηματική και ψυχική ευημερία του θύματος, ενώ σύμφωνα με διάφορες έρευνες αποτελεί πρόδρομο της σωματικής κακοποίησης.
Δεν είναι ορατή
Τις περισσότερες φορές, η συναισθηματική κακοποίηση ή αλλιώς ψυχολογική βία, δεν είναι ορατή στους τρίτους ή ακόμη και στα πιο κοντινά πρόσωπα του ζευγαριού. Ένα άτομο που υφίσταται το τραύμα μίας τέτοιας σχέσης συνήθως κρύβει την αλήθεια από τον περίγυρο του μέχρι τα συναισθήματά του να τον πνίξουν και ο ψυχικός πόνος που βιώνει να γίνει αφόρητος και αναπόφευκτος. Ίσως το θύμα να κρύβει την αλήθεια και από τον ίδιον του τον εαυτό. Στην αρχή μάλιστα, κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να δίνουν την εντύπωση ενός ερωτευμένου και στοργικού συντρόφου. Πιθανότατα αυτό συμβαίνει γιατί εσφαλμένα ένα μεγάλο ποσοστό ανδρών και γυναικών συνδέουν τον παθιασμένο έρωτα με την επιθετικότητα και τη καταπίεση. Ή γιατί είναι δύσκολο για κάποιον να πιστέψει ότι ο σύντροφός του, για τον οποίο τρέφει συναισθήματα έρωτα και αγάπης, του συμπεριφέρεται με αυτό τον τρόπο. Αλλά και αν το πιστέψει, ελπίζει ότι θα αλλάξει με τον καιρό, κάτι που συνήθως δεν συμβαίνει.
Σε αντίθεση με τη σωματική βία, που ασκείται κυρίως από άνδρες, η συναισθηματική βία δεν έχει φύλο. Άνδρες και γυναίκες επιχειρούν πολλές φορές να αναλάβουν τα ηνία της σχέσης, υποβαθμίζοντας το ρόλο του συντρόφου τους. Μία γυναίκα, μπορεί να γίνει δεσποτική, απαγορεύοντας από το σύντροφός της να έχει δικό του λόγο και ελεύθερη βούληση για οτιδήποτε έχει να κάνει με τη σχέση τους, αλλά και για θέματα έξω από αυτήν. Η γυναίκα ‘’δεσμοφύλακας’’, καταπιέζει το σύντροφό της, επιβάλλοντας του τη γνώμη της για το τι θα φορέσει, με ποιον θα επικοινωνήσει, αν θα επισκεφθεί τους γονείς του, εξευτελίζοντάς τον για τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντά του, όπως επίσης και για το επίπεδο των γνώσεων που μπορεί να έχει ή για τα λεφτά που φέρνει στο σπίτι.
Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες που είναι θύματα ψυχολογικής κακοποίησης, συνήθως απομονώνονται από το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον. Ο άνδρας, στη προσπάθειά του να ελέγξει όσο γίνεται περισσότερο τη σύντροφό του, την απομακρύνει από τους δεσμούς της με τον έξω κόσμο. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις, η γυναίκα μπορεί να καταλήξει να ζητά άδεια για κάθε της κίνηση, όταν θέλει να πάει κάπου ή να συναντήσει κάποιον.
Ψυχολογική βία
Οι απειλές και ο εκφοβισμός σε μία σχέση είναι ένα άλλο σημαντικό κεφάλαιο ψυχολογικής βίας. Πολλοί θύτες μπορεί να απειλούν το σύντροφό τους ότι θα τον αφήσουν για κάποιον άλλο, αν δεν συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις τους και τα θέλω τους. Μπορεί ακόμη να απειλούν ότι θα προβούν σε άσκηση σωματικής βίας ή ότι θα προκαλέσουν κακό στον ίδιο τους τον εαυτό και τη σωματικής τους ακεραιότητα.
Ακόμη και αν ο σύντροφός σας δεν σας έχει ασκήσει ποτέ σωματική βία, όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι αρκετά για να συνειδητοποιήσετε ότι ανήκετε σε μία δυσλειτουργική σχέση, που επιδρά αρνητικά στη ψυχολογία και τα συναισθήματά σας. Ο αυτοσεβασμός και η αυτοεκτίμηση είναι το ζητούμενο για κάθε άνθρωπο. Για να μην κινδυνέψετε να χάσετε αυτά τα πολύτιμα χαρακτηριστικά, δραστηριοποιηθείτε για να αλλάξετε το μοτίβο της σχέσης στην οποία ανήκετε ή ακόμη να αναζητήσετε βοήθεια από κάποιον ειδικό όταν αισθανθείτε πως έχετε εγκλωβιστεί σε μία τέτοια σχέση…
• Ο Δρ. Θάνος Ασκητής είναι Ψυχίατρος-Σεξολόγος-Καθηγητής Ψυχιατρικής EUC-Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας-Μέλος ΕΨΕ, APA/USA, ISSM/ESSM-Αντιπεριφερειάρχης Υγείας
