Το Φιλανδικό Μοντέλο της Στρατιωτικής Θητείας και Εκπαιδεύσεως

• «Ἄνδρες πόλις καὶοὔ τείχη, οὐδένῆεςἀνδρῶνκεναί (Η ισχύς της πόλεως είναι οι άνδρες και όχι τα τείχη ή τα άδεια πλοία)». Θουκυδίδης (460-394 π.Χ.) Αθηναίος ιστορικός.

Του Ιωάννη Κρασσά*

Ο υπουργός Εθνικής Aμύνης της Ελλάδος Κος Νίκος Δένδιας σε συνεντεύξεις που έδωσε, έχει επισημάνει τα εξής:

• Την αλλαγή στο ύφος και στη συμπεριφορά της Τουρκίας, αλλά όχι στις θέσεις. Δεν την εμπιστευόμαστε, δεν εφησυχάζουμε, τη παρακολουθούμε και τηρούμε ετοιμότητα αντιδράσεως. Οι δηλώσεις του Ερντογάν την 27 Ιανουαρίου 2024, αμέσως μετά την έγκριση  του Κογκρέσου των ΗΠΑ για τα τουρκικά  F 16 το επιβεβαιώνει. Ο Ερντογάν σε συγκέντρωση μελών του κόμματος του είπε: «Ο αγώνας μας δεν τελείωσε με την εκδίωξη του εχθρού από τα εδάφη μας, ρίχνοντας τον στην θάλασσα στη Σμύρνη πριν 100 χρόνια».
• Τη μεταρρύθμιση των Ενόπλων Δυνάμεων μέχρι το 2030, με σκοπό την υπεράσπιση των ζωτικών συμφερόντων της πατρίδος μας, με το καλύτερο δυνατό τρόπο.
• Την ανάγκη αλλαγής του Αμυντικού δόγματος και την προσαρμογή της σχεδιάσεως και διεξαγωγής των επιχειρήσεων στις νέες μεθόδους που χρησιμοποιούν οι εμπόλεμοι στην Ουκρανία και στο Ισραήλ.
• Την συνέχιση της υποχρεωτικής θητείας, γιατί πιστεύει στο «Στρατό των Πολιτών», οι οποίοι ανέκαθεν συμμετείχαν στους πολέμους του έθνους.
• Την παραγωγικότερη αξιοποίηση του χρόνου της θητείας των κληρωτών, με την απόκτηση χρήσιμων γνώσεων, πέρα των στρατιωτικών, ώστε «θητεία να μην αποτελεί αγγαρεία, αλλά ευκαιρία».
• Τη συστηματική εκπαίδευση, με σκοπό την επιβίωσή και την επιβολή επί του αντιπάλου σε περίπτωση πολέμου.
• Τη συντήρηση της στρατιωτικής ετοιμότητος με επανεκπαιδεύσεις μετά την απόλυση από τις τάξεις του στρατού, κατ’ αρχάς επί εθελοντικής βάσεως.
• Την επιλογή του Φινλανδικού μοντέλου «Στρατιωτικής Θητείας και Εκπαιδεύσεως», στο βαθμό που μπορεί να προσαρμοστεί στην ελληνική πραγματικότητα.

Η Φινλανδία

Η χώρα έχει έκταση 338.145 χλμ², σχεδόν διπλάσια της Ελλάδος και πληθυσμό 5,5 εκατομμύρια κατοίκους το ήμισυ του ιδικού μας. Η σημαία της ομοιάζει με την Ελληνική που είχαμε υιοθετήσει μέχρι το 1978, ως προς τα χρώματα, αλλά με το σταυρό κυανού χρώματος και τα τετράγωνα λευκά. Η Φινλανδία κατατάσσεται δεύτερη στην Ευρώπη, αλλά και παγκοσμίως ως η χώρα με τη λιγότερη διαφθορά (Eurostat). Η Ελλάδα κατέχει την 60^η θέση μαζί με την Ιορδανία και τη Κούβα. Η Τουρκία καταλαμβάνει την 91^η θέση μαζί με τη Σερβία.

Ο Φινλανδικός Στρατός

Ο Φινλανδικός στρατός έχει ενεργό δύναμη εν ειρήνη 41.760 και 770 πολιτικό προσωπικό. Σε περίπτωση κρίσεων επιστρατεύονται 760 εκ της εφεδρείας, ενώ σε περίπτωση γενικής επιστρατεύσεως η δύναμη του στρατού θα ανέλθει σε 180.000. Ο στρατός είναι οργανωμένος σε 8 ταξιαρχίες στις οποίες λειτουργούν κέντρα εκπαιδεύσεως νεοσυλλέκτων. Η εν ειρήνη δύναμη του στρατού κατανέμεται ως εξής:

• 610 μόνιμο προσωπικό (αξιωματικοί και υπαξιωματικοί).
• 400 κληρωτοί που υπηρετούν τη θητεία τους.
• 400 έφεδροι σε συντήρηση εκπαιδεύσεως.

Η Στρατολογία

Στην Φινλανδία όλοι οι διανοητικά και σωματικά ικανοί άνδρες, μετά τη συμπλήρωση του 18^ου, μέχρι του 28^ου έτους της ηλικία τους, είναι υπόχρεοι στρατεύσεως, ενώ για τις γυναίκες η θητεία είναι σε εθελοντική βάση. Ο φινλανδικός νόμος στρατολογίας παρέχει στους στρατεύσιμους 3 επιλογές:

1. Ένοπλη Στρατιωτική Θητεία: Η διάρκεια της θητείας είναι διάρκειας 6, 9 ή 12 μηνών. Όλοι οι στρατεύσιμοι συμμετέχουν στη βασική εκπαίδευση διάρκειας 8 εβδομάδων, μετά τη λήξη της οποίας ο Διοικητής της Ταξιαρχίας κατόπιν εισηγήσεως του Διοικητού του Λόχου νεοσυλλέκτων αποφασίζουν για την απονομή των ειδικοτήτων, από τις οποίες εξαρτάται ο χρόνος της θητείας. Η πλειονότητα  υπηρετεί 6 μήνες, όσοι όμως επιλέγονται για ειδικότητες που απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις και δεξιότητες υπηρετούν 9 ή 12 μήνες. Οι έφεδροι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί υπηρετούν δωδεκάμηνο.
2. Άοπλη Στρατιωτική Θητεία:Οι ειδικότητες της άοπλης στρατιωτικής υπηρεσίας είναι διάρκειας 9, ή 12 μηνών και απονέμονται μετά την ολοκλήρωση της βασικής εκπαιδεύσεως αόπλου στρατιώτου.

• Κοινωνική Θητεία-Εργασία σε Υπηρεσίες και Φορείς του Δημοσίου:Η θητεία της πολιτικής υπηρεσίας είναι πάντοτε 12 μηνών.

Τo 80% των Φιλανδών επιλέγουν την στρατιωτική θητεία.

Η Εκπαίδευση

Η εκπαίδευση των στρατευσίμων έχει ως σκοπό τη «Δημιουργία Στρατεύματος (troop production)» Το 80% των κληρωτών εκπαιδεύονται στη μονάδα που θα τοποθετηθούν και στην οποία παραμένουν επιστρατευτικά μετά την απόλυσή τους, χωρίς καμία αλλαγή. Η όποια συντήρηση και ανανέωση της εκπαιδεύσεως διεξάγεται στην ίδια μονάδα και μπορεί να διαρκέσει μέχρι 3 μήνες. Σε παγκόσμια δημοσκόπηση της WIN/GALLOP στο ερώτημα: «Θα πολεμούσατε για τη χώρα σας;», η Φιλανδία καταλαμβάνει την 1^η θέση στη Ευρώπη και την 11^η παγκοσμίως με ποσοστό 74% ΝΑΙ. Η Ελλάδα στην ίδια δημοσκόπηση κατατάσσεται 7^η στην Ευρώπη και 34^η παγκοσμίως με 54% ΝΑΙ, ενώ η Τουρκία 2^η στην Ευρώπη και 12^η παγκοσμίως με 73% ΝΑΙ. 

Η Στρατολογία των Ελλήνων

Ο Ελληνικός Στρατός έχει ενεργό δύναμη εν ειρήνη περί τους 101.000 στρατιωτικό και 8.244 πολιτικό προσωπικό. Σε περίπτωση γενικής επιστρατεύσεως το σύνολο της δυνάμεως του στρατού θα ανέλθει στις 252.000. Το στρατιωτικό προσωπικό κατανέμεται ως εξής:

• 068 Αξιωματικοί.
• 745 Ανθυπασπιστές- Μόνιμοι Υπαξιωματικοί, από τη σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών.
• 131 Υπαξιωματικοί προερχόμενοι από επαγγελματίες οπλίτες κατόπιν προσλήψεως.
• 098 Επαγγελματίες Οπλίτες.
• 000 Κληρωτοί Οπλίτες Θητείας.

Ο Νόμος 3421/2005 «Στρατολογία των Ελλήνων» προβλέπει 9μηνη στρατιωτική θητεία για τους υπηρετούντες σε παραμεθόριες μονάδες και μονάδες ειδικών δυνάμεων και 12μηνη για τους λοιπούς. Στο κεφάλαιο Β΄, το άρθρο 7 περιλαμβάνει 11 περιπτώσεις μεταφοράς των στρατευσίμων σε μειωμένη στρατιωτική θητεία 9 και 6 μηνών, ενώ στο κεφαλαίο Δ΄ σε 17 άρθρα απαριθμεί τις περιπτώσεις αναβολής της στρατεύσεως. Ο νόμος είναι προσαρμοσμένος στην εξυπηρέτηση των στρατευσίμων και όχι στην υποστήριξη της πολεμικής ετοιμότητας των Ενόπλων Δυνάμεων.

Ως κράτος θα πρέπει να επιλέξουμε τι θέλουμε. Εφόσον το ζητούμενο είναι η διατήρηση Ενόπλων Δυνάμεων ικανών να υπερασπισθούν την ελευθερία, τη κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ελλάδος από στρατιωτική απειλή, θα πρέπει όλος ο κρατικός μηχανισμός να προσαρμοσθεί προς αυτό το σκοπό. Η επιδίωξη μιας μέσης λύσεως η οποία επιδιώκει να συνδυάσει την πολεμική προπαρασκευή και την εξυπηρέτηση των στρατεύσιμων, τελικά θα αποτύχει και στα δύο. Θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ο άνθρωπος εξακολουθεί να αποτελεί το πυρήνα της ισχύος των ενόπλων δυνάμεων. Οι στρατιωτικοί για να εκπληρώσουν την αποστολή τους πρέπει και να θέλουν και να μπορούν, αλλιώς δεν δύνανται να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του πεδίου της μάχης.

Οι Στρατιωτικές Αρετές

Υπάρχει ένας αριθμός αρχών τις οποίες πρέπει να καλλιεργήσει το προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων, προκειμένου να είναι σε θέση να κάνει πραγματικότητα την φράση του όρκου «Να υπερασπίζομαι μέχρι της τελευταίας ρανίδος(σταγόνας) του αίματος μου τας Σημαίας. Να μη τις εγκαταλείπω, μηδέ ν’ αποχωρίζομαι ποτέ απ’ αυτών».

Ο Στρατιωτικός Κανονισμός 20-1στο  Άρθρο 2 που περιγράφει τις “Στρατιωτικές Αρετές” αναφέρει:

1. Ο Έλληνας ή η Ελληνίδα, όταν καλείται από το Νόμο στην ενεργό υπηρεσία του Στρατού, αναλαμβάνει το ιερό καθήκον της υπερασπίσεως της Πατρίδας και έχει εξαιρετικά καθήκοντα και ευθύνες.
2. Για να φθάσει στην εκπλήρωση του μεγάλου αυτού προορισμού ο στρατεύσιμος πρέπει να είναι προικισμένος με τις αρετές της φιλοπατρίας, της ανδρείας, της καρτερίας, του στρατιωτικού πνεύματος και κυρίως της πειθαρχίας.
3. Οι αρετές αυτές που αποτελούν τις κύριες ηθικές δυνάμεις του Στρατού προϋποθέτουν ανάλογη διαπαιδαγώγηση στους κόλπους της οικογένειας, του σχολείου και της κοινωνίας,αλλά σφυρηλατούνται και σταθεροποιούνται κυρίως με τη στρατιωτική αγωγή.
4. Η πειθαρχία είναι η βασική στρατιωτική αρετή και η πρωταρχική δύναμή, που διατηρεί σε συνοχή το Στρατό. Όλες οι άλλες αρετές γίνονται ανωφελείς και άκαρπες χωρίς την υποταγή των στρατιωτικών θελήσεων και δραστηριοτήτων στις εντολές και οδηγίες, τις οποίες μια θέληση που ευρίσκεται πιο πάνω από τα άτομα, καθορίζει σαν υποχρεωτικούς κανόνες συμπεριφοράς και δράσεως.

Τα Στρατιωτικά  Προσόντα

Ψυχικά: Ο στρατιωτικός θα πρέπει πρωτίστως να το επιθυμεί, που σημαίνει ότι έχει αποδεχθεί, εάν χρειαστεί να θυσιάσει τη ζωή του κατά την εκτέλεση του καθήκοντος. Η θέληση στο πεδίο της μάχης αποτελεί τον αναντικατάστατο παράγοντα, η έλλειψη του οποίου καθιστά όλα τα υπόλοιπα άνευ νοήματος. Η αποδοχή του καθήκοντος προς την πατρίδα δεν αποκτάται αυτόματα, αλλά καλλιεργείται μέσα στο χρόνο επίπονα και συστηματικά. Ο νομοταγής, υπεύθυνος και ευσυνείδητος πολίτης αποτελεί το θεμέλιο για το «χτίσιμο» του καλού στρατιώτη.

Διανοητικά: Όλες οι ειδικότητες, από την πλέον βασική έως την πλέον δύσκολη, προϋποθέτουν για την απόκτηση τους συγκεκριμένες γνώσεις και δεξιότητες. Δεν μπορούν όλοι να γίνουν ελεύθεροι σκοπευτές, ή καταστροφείς γιατί απαiτούν πέραν των άλλων και την ύπαρξη φυσικής κλίσεως (ταλέντου).  

Σωματικά: Κατά το πόλεμο το σώμα δοκιμάζεται σε ακραίες καταστάσεις (ψύχος, καύσωνας, αϋπνία, πείνα και δίψα). Η εκτέλεση ασυνήθιστων ενεργειών (πτώση με αλεξίπτωτο, κατάδυση, αναρρίχηση σε βράχο κ.α.) προϋποθέτουν επίπονη σωματική άσκηση. Οι επιδόσεις των σωματικών ικανοτήτων είναι μετρήσιμες, ενώ η στολή από μόνη της δεν κάνει το στρατιώτη. Εάν φορέσεις τη φανέλα του ποδοσφαιριστού, τη ποδιά του μάγειρα, ή την ιατρική μπλούζα δεν σημαίνει ότι μπορείς να βάζεις γκολ, να μαγειρεύεις, ή να θεραπεύεις ασθενείς. Όσο πιο απαιτητικά είναι τα κριτήρια επιλογής, τόσο καλύτεροι είναι όσοι επιλέγονται. Το ποσοστό των αποτυχόντων στις στρατιωτικές εκπαιδεύσεις αναδεικνύει το υψηλό επίπεδο των επιτυχόντων.

Το Στρατιωτικό Πνεύμα

Οι περισσότεροι άνθρωποι ξέρουν τι σημαίνουν οι λέξεις: νομιμότητα, καθήκον, σεβασμός, ανιδιοτέλεια, τιμή και ακεραιότητα. Ο στρατιωτικός οφείλει να τις υιοθετήσει και να ενεργεί εντός του πλαισίου συμπεριφοράς που ορίζουν. Οι αρχαίοι μας προγονοί το κώδικα τιμής και διαγωγής που καθορίζουν αυτές οι αρχές τον περιέγραφαν με τη λέξη αρετή. Μεγαλύτερη αξία από την ανθρώπινη ζωή υπάρχει στο σκοπό για τον οποίον καλείσαι να τη θυσιάσεις. Ο ήρωας για τους αρχαίους δεν ήταν απλός ο γενναίος που περιφρονούσε το θάνατο, άλλα ο πνευματικός άνθρωπος ο οποίος είχε αποφασίσει να θυσιάσει τη ζωή του στο όνομα ενός ευγενούς ιδανικού, αυτού της υπερασπίσεως της τιμής και της ελευθερίας της πατρίδος.

Διαπιστώσεις –Συμπεράσματα

Το αξιόμαχο του στρατεύματος αντανακλάται στο βλέμμα των ανθρώπων που το στελεχώνουν. Το είπε και ο καλαθοσφαιριστής Νίκος Γκάλης (1957-), μετά τη νίκη μας επί της Ιταλίας στο Ευρωμπάσκετ του 1987, που στεφθήκαμε πρωταθλητές. «Είδα στα μάτια τους ότι θα τους νικούσαμε».

Η στρατιωτική θητεία δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μια υπηρεσία που συνεισφέρει στην υπεράσπιση της Ελλάδος. Η νεολαία θα πεισθεί να υπηρετήσει όχι για αυτό που θα κερδίσει, αλλά γι’ αυτό που θα προσφέρει. Η θητεία επιβάλλεται να έχει τα χαρακτηριστικά του αγνού έρωτα, ο οποίος από τη στιγμή που θα γίνει αγοραίος μετατρέπεται σε προϊόν τιμοκαταλόγου. Το περιγράφει θαυμάσια ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, στο ποίημα του «Η προς την πατρίδα αγάπη μου»: «νιώθω για σε πατρίδα μου στα σπλάχνα χαλασμό». Έχει ξεθωριάσει το ιδανικό ότι η υπεράσπιση της πατρίδος, αποτελεί το πρώτιστο καθήκον όλων όσων την συγκροτούν. Οι νέοι έπαψαν να γοητεύονται από τα υψηλά ιδανικά, γιατί σταματήσαμε να τα προβάλλουμε.

Η υπηρεσία που προσφέρουν οι στρατιωτικοί είναι η θέληση για την νίκη, η σίγουρη γνώση ότι στον πόλεμο δεν υπάρχει υποκατάστατο της νίκης, και ότι σε περίπτωση ήττας, το Έθνος θα καταστραφεί. Εάν δεν το πιστεύουμε αυτό κανένα οπλικό σύστημα και κανένας σύμμαχος δεν θα μπορέσει να το υποκαταστήσει.

Οι στρατιώτες στις παγωμένες πεδιάδες της Ουκρανίας έκαναν την υπέρβασή τους, ξεπερνώντας τα όρια των ανθρωπίνων αντοχών και υλοποιώντας την έννοια του, «μάχομαι μέχρις εσχάτων». Στρατιώτης είναι και αυτός που κατευθύνει τα «Drones», από κλιματιζόμενες αίθουσες ελέγχου. Δεν είναι φαινόμενο των καιρών, αλλά συνέβαινε και στην αρχαιότητα η εξ’ αποστάσεως εξουδετέρωση. Ο Πάρις σκότωσε τον Αχιλλέα με βέλος, γιατί δεν μπορούσε να τον αντιμετωπίσει σε μάχη σώμα με σώμα. Δεν υπάρχει πιθανότητα να κατακτηθεί η νίκη, χωρίς τη φυσική παρουσία εκείνων των ξεχωριστών πολεμιστών, που θα υψώσουν τη σημαία επί του πεδίου της μάχης ως επιβεβαίωση της ήττας των αντιπάλων. Δεν υπάρχει υλική αμοιβή γι’ αυτή την ενέργεια, γιατί η αιωνιότητα δεν αγοράζεται, αλλά κερδίζεται.

Η Ελλάδα διπλασιάσθηκε σε έκταση και πληθυσμό κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913). Το 1940 συντάχθηκε με τους συμμάχους και ο αγώνας κατά της Ιταλίας και της Γερμανίας διαφύλαξε την εδαφική της ακεραιότητα και απέφερε την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων. Η ουσία του έπους του 1940 υπήρξε η ελληνική ψυχή. Οι Έλληνες είχαν λάβει μια και μοναδική απόφαση, να αγωνισθούν και να πέσουν μαχόμενοι. Τα γεγονότα αποτέλεσαν το λογικό επακόλουθο αυτής της ηρωικής αποφάσεως. Δεν πρέπει να χάσουμε την ουσία για κανένα λόγο.

• Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.