Το δικαστήριο απειλεί την κυβέρνηση με μεγάλα πρόστιμα, όμως στις Προγραμματικές ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την επιστροφή στο δημόσιο από το Υπερταμείο που τις έβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ
Του Αλέξη Π. Μητρόπουλου*
Ι. Όλα τα κρατικά και δημόσια περιουσιακά στοιχεία στο υπερΤαμείο!
Η βασικότερη αντικοινωνική παρέμβαση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που θα μείνει στις μαύρες σελίδες της πολιτικής ιστορίας της πατρίδας μας έγινε με την ενίσχυση τού «δίδυμου αδελφού» τού ΕΦΚΑ, δηλαδή τού υπερΤαμείου.
Αρχικά νομοθετήθηκε ως «ΤΑΙΠΕΔ» («Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου») και επί ΣΥΡΙΖΑ ως «ΕΕΣΥΠ» («Ελληνική Εταιρία Συμμετοχών και Περιουσίας»). Σ’ αυτό υπήχθησαν όλα τα κύρια δημόσια αγαθά και οι κρατικές υποδομές(μη εξαιρουμένων και των αρχαιολογικών χώρων), όλα δηλαδή τα υπαρκτικά της πατρίδας στοιχεία, υλικά και πνευματικά, χωρίς την ιδιοκτησία και δημόσια διαχείριση των οποίων, δεν μπορεί να υπάρξει καμία χώρα, από την εποχή τής επινόησης και σύστασης της κρατικής οντότητας.
Σκοπός αυτού τού τερατουργήματος (ΕΕΣΥΠ) είναι να εξασφαλίζει τις δόσεις των δανείων και να απαλλοτριώνει, εκχωρεί ή καθοιονδήποτε τρόπο «αξιοποιεί» τα κρατικά και δημόσια περιουσιακά στοιχεία προς εξασφάλιση των δόσεων των δανείων και την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, στις οποίες προστρέχουν οι διάφορες εταιρίες τού νομαδικού κεφαλαίου, κυρίως όμως οι κρατικές και ιδιωτικές εταιρίες των δανειστών που έχουν άμεση και αυθεντική (εκ των έσω) πληροφόρηση για την πολιτική, κοινωνική και κυρίως οικονομική διαδραστικότητα των επιμέρους στοιχείων τού λαού και του έθνους.
Η ένταξη όμως τού πολυτιμότερου δημόσιου αγαθού για τη ζωή και την ύπαρξη τού ανθρώπου επί της γης, του νερού, στο σημερινό «ΕΕΣΥΠ», για «ελεύθερη» τιμολόγηση και ιδιωτικοποίησή του, σε μια δηλαδή εταιρία με καταστατικό αντικείμενο που προσιδιάζει στις κεφαλαιουχικές εταιρίες «απόκτησης και ρευστοποίησης» («acquisition and disposal»), δεν αποτελεί απλώς μια λανθασμένη κυβερνητική επιλογή μιας κακής και αποκοινωνικοποιημένης κυβέρνησης. Συνιστά την απόλυτη διάβρωση, τη μέγιστη ιδεολογική και πολιτική εξαχρείωση αυτών που έλαβαν και με πείσμα, επιμονή και παραπλανητική φρασεολογία, υλοποίησαν μια τέτοια απόφαση… Γιατί η ελεύθερη κοστολόγηση-ιδιωτικοποίηση του νερού, σε μια μονοπωλιακή κατ’ ουσίαν «αγορά», ξεπερνά τις οικονομικο-ιδεολογικές προδιαγραφές και αυτής ακόμη της ultra νεοφιλελεύθερης Σχολής τού Σικάγο και του ιδρυτή της Μίλτον Φρίντμαν… Ήδη όλοι οι συνΈλληνες λαμβάνουμε πείρα των αγαθών τού «χρηματιστηρίου ενέργειας», ενός άλλου μεγάλου θεσμικού «έργου» της ίδιας κυβέρνησης.
ΙΙ. ΣτΕ: Αντισυνταγματική η ιδιωτικοποίηση του νερού από τον ΣΥΡΙΖΑ και τη ΝΔ
Το Συμβούλιο Επικρατείας έλαβε θέση σθεναρά κατά της άμεσης αλλά και έμμεσης ιδιωτικοποίησης του δημοσίου αγαθού του νερού που ψήφισαν με το γ’ Μνημόνιο (ν. 4336/2015) και τα τρία κόμματα του μνημονιακού τόξου (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ), αλλά προωθήθηκε με συγκεκριμένες νομοθετικές πρωτοβουλίες των ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ.
Πράγματι με το άρθρο 197 του ν. 4389/2016, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 380 παρ. 9 του ν. 4512/2018, οι κ.κ. Τσίπρας, Τσακαλώτος, Σπίρτζης και οι λοιποί υπογράφοντες παραχώρησαν την πλειοψηφία των μετοχών κυριότητας (συνυπολογιζομένων και των προηγούμενων μεταβιβάσεων) τού Ελληνικού Δημοσίου στην ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, στη λεγόμενη «ΕΕΣΥΠ» από 1-1-2018. Η μεταβίβαση ολοκληρώθηκε στις 20-3-2018. Στο συγκεκριμένο όμως ζήτημα (αφού το νερό είναι βασικό-υπαρκτικό για τη διεξαγωγή της ζωής κάθε έμβιου όντος και συστατικό τού ανθρώπου αγαθό) δεν μπορούσε να γίνει ανεκτή (ακόμα και από τους πλέον μετριοπαθείς νομικούς) αυτή η παράλογη και διαλυτική της κοινωνίας νομοθετική πράξη.
Εν προκειμένω, η «συνήχηση» των θεσμών διαταράχθηκε αφού, μετά από προσφυγή των ενδιαφερομένων και των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων, το ΣτΕ (σε Ολομέλεια) εξέδωσε επιτέλους τις υπ’ αριθ. 190 και 191/2022 αποφάσεις του με τις οποίες έκρινε ως αντισυνταγματική τη μεταβίβαση της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου των ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΑΘ ΑΕ στην ελληνική εταιρία συμμετοχών και περιουσίας με τον ν. 4389/2016 της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Είχαν προηγηθεί οι υπ’ αριθ. 1223/2020 και 1224/2020 αποφάσεις του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ (παραπομπή στην Ολομέλεια) που έκριναν με τα ίδια και άλλα επιχειρήματα ως αντισυνταγματικές τις διατάξεις των άνω νόμων (και η 92/2022 απόφαση του ίδιου Δ’ Τμήματος για τη ΕΥΑΘ, παραπεμπτική στην Ολομέλεια).
Το σημαντικό όμως γεγονός ότι επιτέλους το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο κήρυξε αντισυνταγματικό έναν από τους βασικότερους μνημονιακούς νόμους πέρασε από τις παρυφές του δημόσιου λόγου. Όλη η μνημονιακή δημοσιολογία, κυρίως όμως όλα τα μνημονιακά πολιτικά κόμματα, που αποτελούν πάνω από το 80% της Ελληνικής Βουλής, προσπέρασαν το γεγονός ως μη γενόμενο!
Το ότι το γ’ ανακεφαλαιωτικό και γενικευμένο Μνημόνιο (ν. 4336/2015) στη σελ. 1029 αναφέρεται στο ζήτημα τού υπερΤαμείου και την ιδιωτικοποίηση των βασικών υποδομών και των περιουσιακών στοιχείων τού Ελληνικού Δημοσίου δεν απασχόλησε δυστυχώς ποτέ τον πολιτικό διάλογο. Προφανώς γιατί ψηφίστηκε από όλα τα μνημονιακά κόμματα (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ΠΟΤΑΜΙ).
ΙΙΙ. Η 1886/2022 απόφαση του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ. Αντισυνταγματική η σύμπραξη δημοσίου-ιδιωτικού τομέα στην εκμετάλλευση του υδροδοτικού συστήματος από την κυβέρνηση της Ν.Δ.
Με την 1886/2022 απόφαση του Δ’ Τμήματος του ΣτΕ, και στο πνεύμα των 190-191/2022 αποφάσεων Ολομέλειας ΣτΕ που έκριναν αντισυνταγματική την ιδιωτικοποίηση του νερού μέσω της μεταβίβασης των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο υπερΤαμείο («ΕΕΣΥΠ»), έγινε δεκτή η αίτηση συνδικαλιστικών οργανώσεων και φορέων.
Οι τελευταίες ζήτησαν να ακυρωθεί, μεταξύ άλλων η 302095/25.10.2021 πράξη του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών, με την οποία εγκρίθηκαν η διενέργεια δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού με τη διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου για την ανάθεση σύμβασης Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), σύμφωνα με τις διατάξεις των νόμων 4412/2016 και 3389/2005.
IV. Οι 7-8/2023 αποφάσεις της Επιτροπής Συμμόρφωσης του ΣτΕ, ράπισμα για κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ.
Το ΣτΕ διέταξε την κυβέρνηση της ΝΔ εντός 8 μηνών να πάρει πίσω τις μετοχές ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το υπερΤαμείο (ΕΕΣΥΠ).
Οι υπ’ αριθ. 7 και 8/2023 αποφάσεις της Επιτροπής Συμμόρφωσης του ΣτΕ εκδόθηκαν μετά από αίτηση κυρίως των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων στην ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ κατά των ρυθμίσεων του ν. 4962/2022 της κυβέρνησης ΝΔ που, όχι μόνο δεν εφάρμοσε τις 190-191/2022 αποφάσεις Ολομέλειας ΣτΕ, αλλά τεχνηέντως προσπάθησε να αποφύγει την εφαρμογή τους.
Με την αίτησή τους αυτή, οι αιτούντες παραπονέθηκαν για τη ΜΗ συμμόρφωση της κυβέρνησης της Ν.Δ. κρίνει αμετάκλητα την ιδιωτικοποίηση του νερού από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ως αντισυνταγματική. Το ΣτΕ με τη νεώτερη απόφασή του αποφάνθηκε ότι:
«Σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, προδήλως δεν αποτελεί συμμόρφωση προς τα κριθέντα, με δύναμη δεδικασμένου, στην 190/2022 απόφαση του Δικαστηρίου η προσθήκη, με το άρθρο 114 του ν. 4964/2022, του άρθρου 197Α στον ν. 4389/2016. Κατά μείζονα λόγο, δεν συνιστούν συμμόρφωση, αλλά αντίθεση προς τα κριθέντα, οι επιχειρούμενες με το άρθρο 115 του ν. 4964/2022: (α) “ισχυροποίηση”, ως προς όλες τις συνέπειες, της μεταβιβάσεως προς την ΕΕΣΥΠ ΑΕ των μετοχών των ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΑΘ ΑΕ, (β) αναγνώριση “ως έγκυρων και σύννομων” όλων των πράξεων και αποφάσεων των ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΑΘ ΑΕ, καθώς και των πράξεων και αποφάσεων της ΕΕΣΥΠ ΑΕ (…) και (γ) κατ’ ουσίαν επικύρωση των (…)πράξεων του Υπουργείου Οικονομικών, καθώς και της 262/21.2.2018 αποφάσεως της Διυπουργικής Επιτροπής.
Ενόψει τούτων, το παρόν Συμβούλιο κρίνει ότι το Δημόσιο δεν συμμορφώθηκε προς την υπ’ αριθμό 190/2022 ακυρωτική απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Συνεπώς (…) πρέπει να κληθεί το Δημόσιο, διά του Υπουργείου Οικονομικών, να συμμορφωθεί προς την δικαστική αυτή απόφαση, εντός οκταμήνου από την κοινοποίηση του οικείου πρακτικού, προθεσμία η οποία κρίνεται εύλογη ενόψει των συνθηκών (πρβλ. πρακτικό Τριμ. Συμβ. ΣτΕ 3/2018 κ.ά.).» (σκέψη 13).
Δηλαδή, ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας απαγόρευσε κάθε ιδιωτικοποίηση του νερού, η κυβέρνηση της Ν.Δ. επέμεινε με τον ν. 4964/2022 (άρθρο 114) να ΜΗΝ συμμορφώνεται με αποφάσεις της Ολομέλειας του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου (ΣτΕ)! Γι’ αυτό και η Επιτροπή Συμμόρφωσης του ΣτΕ κάλεσε την κυβέρνηση να συμμορφωθεί, επί ποινή προστίμου, εντός 8 μηνών από την έκδοση των υπ’αριθ. 7-8/2023 αποφάσεών της! Παρόμοιο προηγούμενο δεν υπάρχει σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα!!
V. Η ιδιωτικοποίηση του νερού και η διευρυμένη Ανεξάρτητη Αρχή!
Με την ευκαιρία της συζήτησης και ψήφισης του ν. 5037/2023 (ΦΕΚ Α 78), που διεύρυνε τις αρμοδιότητες της Ανεξάρτητης Αρχής με τη νέα πλέον ονομασία «Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων», επανήλθε η συζήτηση για την ιδιωτικοποίηση του νερού (ύδρευσης και άρδευσης) ως ηρτημένης υποχρέωσης του γ’ γενικευμένου και ανακεφαλαιωτικού Μνημονίου (ν. 4336/2015) των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και του εφαρμοστικού του νόμου 4389/2016 (άρθρο 197, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 380 παρ.9 του ν. 4512/2018).
Συγκεκριμένα η νέα Ρυθμιστική Αρχή απέκτησε αρμοδιότητες ως προς την τιμολογιακή πολιτική των νερών που, κατά τον νέο νόμο, όμως, παραμένουν στην κυριότητα του Δημοσίου και στη διαχείριση των ΝΠΔΔ, κρατικών ή δημοτικών, αναλόγως του λειτουργικού τους προορισμού και των κατά τόπους αρμοδιοτήτων.
Και μπορεί μεν αυτή η ανάμειξη της Ρυθμιστικής Αρχής στην τιμολογιακή πολιτική, όπως και η προηγούμενη απόφαση της κυβέρνησης, να εντάσσει και τα έργα για το νερό στα προγράμματα ΣΔΙΤ («Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα»), να εισάγει δηλαδή έναν αγοραίο άνεμο στο αυστηρώς ρυθμιζόμενο δημόσιο πεδίο των νερών, πλην όμως, το μείζον ατόπημα της παρούσας κυβέρνησης είναι ότι διατηρεί ακόμη τις μετοχές των μεγάλων εταιρειών ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΑΘ ΑΕ στο υπερΤαμείο («ΕΕΣΥΠ» και τις εταιρείες του) και δεν τις εξαιρεί από αυτό.
Έτσι δεν διασκεδάζονται παντελώς οι υπόνοιες ότι μπορεί να πωληθούν σε κάποιες από τις εταιρίες των δανειστών, όπως είχαν επιλέξει εξ υπαρχής οι εκπρόσωποί τους κατά τις επαφές τους με τις ελληνικές κυβερνήσεις. Δηλαδή η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ ακολούθησε, μέχρι τώρα πιστά, την πολιτική τής προηγούμενης κυβέρνησης, η οποία, παρά την καταδίκη-απόρριψη ως αντισυνταγματικών των σχετικών διατάξεων του άρθρου 197 του ν. 4389/2016 (ΦΕΚ Α 94, υπουργός Οικονομικών κ. Τσακαλώτος, υπουργός Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων κ. Σπίρτζης) και του άρθρου 380 παρ.9 του ν. 4512/2018, δεν απέδωσε (ως όφειλε) αυθωρεί και παραχρήμα την πλειοψηφία των μετοχών τους στο Δημόσιο, αλλά τις διατήρησε στην κυριότητα του υπερΤαμείου, κάτι το οποίο διατηρεί ακόμη και η παρούσα κυβέρνηση.
VI. Συμπέρασμα
Δεν παύει αυτό το μείζον πολιτικό ζήτημα να είναι ηρτημένο γιατί όλα τα μνημονιακά κόμματα (με πρώτη τη σημερινή κυβέρνηση) έχουν πλέον την υποχρέωση (τουλάχιστον ως προς αυτό το ζήτημα) να αρχίσουν την επαναδιαπραγμάτευση με τους δανειστές για την επαναφορά στην κρατική ιδιοκτησία, εποπτεία και διοίκηση τού νερού που διαχειρίζονται οι παραπάνω εταιρίες.
Προεκλογικά ο κ. πρωθυπουργός, αλλά και κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων (8-7/7/2023), δεσμεύτηκε να επαναφέρει τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ ΑΕ στο Δημόσιο, χωρίς όμως να αναφέρει ότι υποχρεούται να το πράξει από την Επιτροπή Συμμόρφωσης του ΣτΕ (υπ’ αριθ. 7 και 8/2023 αποφάσεις της), επειδή η προηγούμενη υπ’ αυτόν κυβέρνηση δεν συμμορφώθηκε με τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ, που έκριναν την ιδιωτικοποίηση του νερού ως αντισυνταγματική.
Εξάλλου, η ΕΝΥΠΕΚΚ είχε τοποθετηθεί (βλ. την από 9-4-2023 ανάλυση των Δημήτρη και Αλέξη Μητρόπουλου στην ιστοσελίδα www.enypekk.gr) πάνω στο ζήτημα αυτό προσπαθώντας να αφαιρέσει έστω και λίγη ποσότητα από το κόμπλεξ των μνημονιακών κυβερνήσεων έναντι των δανειστών και να τις ωθήσει να ξαναδούν βασικά ζητήματα των μνημονιακών υπερθεσμών της οικονομικής και κοινωνικής αλλοτρίωσης, έστω και καθυστερημένα, υπό το πρίσμα τού εθνικού συμφέροντος.
Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
