Των Αλέξη Π. Μητρόπουλου
Αγγελική Α. Μητροπούλου
Τον τελευταίο καιρό έχει ανοίξει μεγάλη συζήτηση για πιθανή αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης μετά την 1-1-2027.
Η κυβέρνηση δεν το έχει αποκλείσει. Αντίθετα, ορισμένα κυβερνητικά στελέχη επικαλούνται την ψηφισμένη και ισχύουσα «ρήτρα προσδόκιμου»,-που αρχικά είχε θεσπιστεί με τον πρωτομνημονιακό ν. 3863/2010 και αργότερα επαναθεσπίστηκε και θωρακίστηκε με τον νόμο του γ’ Μνημονίου (4336/2015) που ψήφισαν και τα τρία κόμματα του μνημονιακού τόξου (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ)-και εγείρουν κατά καιρούς τη συζήτηση για αύξηση των ορίων ηλικίας ανδρών και γυναικών από 1-1-2027 κι εφεξής.
Κάθε συζήτηση όμως πρέπει να αποκλειστεί άμεσα γιατί η χώρα μας:
-έχει τα μεγαλύτερα όρια ηλικίας στην Ευρώπη των 47 κρατών-μελών
-έχει καταργήσει από 1-1-2023 όλες τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις,
-έχει τους γηραιότερους συνταξιούχους σε όλη την ΕΕ και
-κινδυνεύει με απόλυτη πληθυσμιακή κατάρρευση αν υποχρεώσει άνδρες και γυναίκες με παιδιά να παραμένουν στην εργασία μέχρι τα βαθειά γεράματα.
Οφείλουμε να θυμίσουμε ότι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με τον ν. 4336/2015 έως και δώδεκα (12) έτη, είναι η μεγαλύτερη που έχει γίνει ποτέ στην Ευρώπη και ισχύει από 1-1-2023. Καμιά χώρα στην ΕΕ σήμερα δεν έχει σε ισχύ γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης το 67ο έτος ή το 62ο με 40 χρόνια ασφάλισης.
Σύμφωνα με συγκριτικές δημοσιεύσεις, η ασφαλιστική «μεταρρύθμιση» του 2015 ανέβασε τη χώρα μας στην 1η θέση κατάταξης των χωρών με τα υψηλότερα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 1-1-2022 και κατά παράταση από 1-1-2023. Επίσης η Ελλάδα συμπεριλαμβάνεται στις πρώτες πέντε χώρες στον κόσμο με τα μεγαλύτερα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης στις γυναίκες.
Τέλος, η κατάργηση όλων των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων από 1-1-2023, που πλήττει κυρίως τις γυναίκες ασφαλισμένες ενόψει και της όξυνσης του δημογραφικού ζητήματος στη χώρα μας, είναι ακραία αντικοινωνική πρωτοβουλία που έλαβαν οι μνημονιακές κυβερνήσεις και υλοποίησαν όλα τα μνημονιακά κόμματα που ψήφισαν τους ηλικιακούς πίνακες του γ’ Μνημονίου (ν. 4336/2015).
Αναφορικά με το τεράστιο αυτό ζήτημα, που απασχολεί ολόκληρη την κοινωνία, πρέπει να αναφέρουμε ειδικότερα τα παρακάτω:
1.Οι Έλληνες συνταξιούχοι οι γηραιότεροι στην Ευρώπη των 47 χωρών. 9 στους 10 συνταξιούχους είναι άνω των 60 ετών. ΜΟΝΟ 5 στους 100 κάτω των 55 ετών (χήρες-ορφανά-ΑμΕΑ)
Τα στοιχεία του Ενιαίου Συστήματος Ελέγχου και Πληρωμών των Συντάξεων ΗΔΙΚΑ/«ΗΛΙΟΣ» του Υπουργείου Εργασίας για τον Δεκέμβριο 2024, διαψεύδουν και όσους τα τελευταία χρόνια αναληθώς υποστήριζαν (προκειμένου να περικόψουν τις συντάξεις και να αυξήσουν τα όρια ηλικίας) ότι δήθεν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες βγαίνουν πολύ νωρίτερα στη σύνταξη σε σχέση με τους άλλους ευρωπαίους πολίτες.
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τον Πίνακα Σ.24 του Παραρτήματος και τις σελίδες 5-6 της ίδιας Έκθεσης, από το συνολικό πλήθος συνταξιούχων 2.502.297 τον Δεκέμβριο 2024, το 90,8% των συνταξιούχων (2.272.337) είναι άνω των 60 ετών, το 60,62% (1.517.181) είναι άνω των 65 ετών ενώ ΜΟΝΟ το 4,72% (118.117) είναι κάτω των 55 ετών (χήρες-ορφανά-ΑμΕΑ).
Κατανομή Συνταξιούχων ανά Ηλικία και Κατηγορία Σύνταξης 12ος/2024
Η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί τα προσεχή χρόνια, αφού η χώρα μας κατέχει τη θλιβερή «πρωτιά» με τα μεγαλύτερα γενικά όρια συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών ανάμεσα σε όλες τις χώρες της ΕΕ.
2. Η «ρήτρα προσδόκιμου» και η «ρήτρα 2060»
Με τον ν. 3863/2010 (ΦΕΚ Α 115) θεσπίστηκε η «ρήτρα προσδόκιμου» με σημείο αναφοράς το 65ο έτος ηλικίας. Με το άρθρο 11 (παρ. 3) ορίστηκε να αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης από 1-1-2021 και ανά τριετία μέχρι το 2060 με σημείο αναφοράς το 65ο έτος ηλικίας και με βάση τη μεταβολή τού προσδόκιμου ζωής τού πληθυσμού ολόκληρης της χώρας.
Η ισχύς αυτής της διάταξης θα άρχιζε την 1-1-2021 με βάση τη μεταβολή τού προσδόκιμου της δεκαετίας 2010-2020. Η αύξηση των ορίων ηλικίας ανά τριετία από 1-1-2021 μέχρι και το 2060, με τον ίδιο νόμο, συναρτήθηκε με τη διαδικασία μείωσης των συνταξιοδοτικών δαπανών μέχρι το 2060(παρ. 2 άρθρου 11 ν. 3863/2010) που επέβαλε τη συνεχή μείωση των δαπανών για τις συντάξεις.
Η «ρήτρα προσδόκιμου» και η «ρήτρα 2060» για τις συνταξιοδοτικές δαπάνες περιλαμβάνονται στα κείμενα και των τριών Μνημονίων (νόμοι 3845/2010, 4046/2012 και 4336/2015) καθώς και στη Συμφωνία για το χρέος του 2018.
Με το γ’ Μνημόνιο (ν. 4336/2015, ΦΕΚ Α 94) που ψήφισαν και τα πέντε τότε κόμματα των Μνημονίων (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΑΝΕΛ, ΠΟΤΑΜΙ) αυξήθηκε το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στο 67οέτος, αλλά ταυτόχρονα επαναθεσπίστηκε η «ρήτρα προσδόκιμου» από 1-1-2024 για αύξηση των ορίων ηλικίας ανά τριετία, όμως αυτή τη φορά μετά το 67ο έτος ηλικίας (ν.4336/2015 (υποπερ. Ε3. σελ. 982).
Όλες οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, σε εφαρμογή της παραπάνω διάταξης του ν. 4336/2015, τελικά καταργήθηκαν από 1-1-2022 και κατά παράταση από 1-1-2023 με το άρθρο 20 του ν. 4997/2023, όπως αναλύουμε παρακάτω.
Ο ασφαλιστικός νόμος 4387/2016 («νόμος Κατρούγκαλου») δεν ασχολήθηκε ευθέως με τα όρια ηλικίας, αλλά μόνο εμμέσως αφού επαναθέσπισε τη «ρήτρα 2060» για τις συνταξιοδοτικές δαπάνες που παραπέμπουν ευθέως στην αύξηση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης.
Ομοίως, ούτε ο νόμος Βρούτση 4670/2020 (ΦΕΚ Α 43) ασχολήθηκε ευθέως με τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά στο άρθρο 25 (παρ. 5) επανέλαβε τη διάταξη του νόμου Κατρούγκαλου για τη συνεχή μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών μέχρι το 2060 («ρήτρα 2060»).
Η επαναθέσπιση της «ρήτρας προσδόκιμου» με το γ’ Μνημόνιο (ν. 4336/2015), κατά ρητό και απόλυτο μάλιστα τρόπο, δεν κρίθηκε σκόπιμο να επαναληφθεί στους βασικούς εφαρμοστικούς του νόμους 4387/2016 και 4670/2020.
Από την αρνητική αυτή εξέλιξη πλήττονται κυρίως οι γυναίκες ασφαλισμένες. Οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις που ίσχυαν για δεκαετίες τούς παρείχαν την ευκαιρία και την ασφάλεια τού συνδυασμού τού βιοπορισμού και της μέριμνας για την οικογένεια, όπως θα αναλύσουμε παρακάτω.
3. Η Έκθεση Πισσαρίδη για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και την κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων
Ένα από τα πιο αυστηρά νεοφιλελεύθερα κείμενα που έχουν γραφεί ποτέ είναι και η Έκθεση Πισσαρίδη («Σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία», 14-11-2020) που εισηγήθηκε ευθέως την κατάργηση όλων ανεξαιρέτως των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και εμμέσως την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με τη μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών.
Το σχετικό απόσπασμα από το Μνημόνιο Πισσαρίδη αναφέρει κατά λέξη στη σελίδα 109: «Ένα θέμα το οποίο χρήζει ιδιαίτερης προσοχής όσον αφορά τις συνταξιοδοτικές δαπάνες είναι η πρόωρη συνταξιοδότηση. Αυτή επιβαρύνει όχι μόνο τις δαπάνες αλλά και την οικονομική δραστηριότητα καθώς αποθαρρύνει τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας. (…) Με βάση τις αλλαγές που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια, αναμένεται ότι έως το 2022, οι επιλογές πρόωρης συνταξιοδότησης θα έχουν καταργηθεί και θα ισχύει μια γενική ηλικία συνταξιοδότησης των 67 ετών (ή των 62 ετών με εισφορές 40 ετών). Δεδομένων των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων για την Ελλάδα, δεν θα πρέπει να επανεισαχθούν εξαιρέσεις από αυτούς τους καθολικούς κανόνες.».
Ως κείμενο, η «Έκθεση» ή «Μνημόνιο Πισσαρίδη» συμπυκνώνει τις πιο σκληρές επιλογές των δανειστών, κυρίως του ΔΝΤ. Παρά το ότι στερείται παντελώς επιστημονικής τεκμηρίωσης, θεωρείται από τους πολιτικούς των Μνημονίων ως ένας σημαντικός «οδηγός» των μεταρρυθμίσεων.
4. Ο ΟΟΣΑ πιέζει συνεχώς για αύξηση των ορίων ηλικίας
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) πιέζει συνεχώς, όλο και πιο έντονα τα τελευταία χρόνια, μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και την Παγκόσμια Τράπεζα, για μείωση των δαπανών για τις συντάξεις και για την αύξηση των ορίωνηλικίας συνταξιοδότησης.
Στην πρόσφατη Έκθεσή του για τις συντάξεις στα κράτη-μέλη του με τίτλο «Pensions ataglance 2023». Ειδικότερα στην ατεκμηρίωτη για τη χώρα μας Έκθεσή του ο ΟΟΣΑ προτείνει:
1ον)την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών πέραν του 67ου έτους έως και το 71ο, για όσους εξέλθουν στη σύνταξη μέχρι το 2070,
2ον)την περαιτέρω μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης,
3ον)τη διαρκή μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών,
4ον)την πιστή και σχολαστική εφαρμογή της «ρήτρας προσδόκιμου» και
5ον)την περαιτέρω μείωση της σύνταξης των χαμηλοσυνταξιούχων με αιχμή την επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό της εθνικής σύνταξης.
Η Έκθεση του ΟΟΣΑ για τις συντάξεις του έτους 2023 πάσχει από έλλειψη επιστημονικής τεκμηρίωσης και είναι απαράδεκτη σε κοινωνική ευαισθησία προς έναν λαό που δεινοπάθησε από τα Μνημόνια από το 2010 μέχρι σήμερα.
5. Η Eurostat για τα όρια ηλικίας. Προτείνει αύξηση ορίων ηλικίας από 1,5 έως 5,5 χρόνια μετά το 67ο
Στην ετήσια Έκθεσή της με τίτλο «2024 Ageing Report» («Έκθεση γήρανσης 2024» (Institutional Paper 257), η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (Eurostat) προτείνει για τους Έλληνες και τις Ελληνίδες αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για όσους εξέλθουν στη σύνταξη μετά το 2030 από 1,5 χρόνο, για όσους εξέλθουν μετά το 2050 αύξηση 3,5 χρόνια και για όσους εξέλθουν μετά το 2070 αύξηση 5,5 χρόνια.
Γίνεται αντιληπτό ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μεγάλη αύξηση των ορίων ηλικίας μετά το 2030 γι’ αυτούς που εργάζονται 20 χρόνια τουλάχιστον σήμερα αλλά και γι’ αυτούς που θα μπουν στην αγορά εργασίας τα επόμενα χρόνια.
Είναι χαρακτηριστικός ο Πίνακας ΙΙ.Α4.2 (σελ. 124) με τίτλο «Νόμιμες ηλικίες συνταξιοδότησης, ηλικίες πρόωρης συνταξιοδότησης (σε παρένθεση) και κίνητρα για αναβολή συνταξιοδότησης», όπου καταγράφονται οι ηλικίες συνταξιοδότησης ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα (8η χώρα) από το 2022 μέχρι και το 2070.
Είναι προφανές ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναζητούν τρόπο για να μετακυλήσουν το κόστος δημογραφικού στη «γηραιά ήπειρο» στους ίδιους τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους, είτε αυξάνοντας τα όρια ηλικίας είτε μειώνοντας τις συντάξεις και τις συνταξιοδοτικές δαπάνες.
6. Η αύξηση των ορίων ηλικίας και η κατάργηση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων προκάλεσανκατάρρευση των γεννήσεων: 449.028 λιγότερες γεννήσεις την περίοδο 2011-2023. Μόνο 71.455 οι γεννήσεις το 2023, οι λιγότερες στη νεώτερη Ελλάδα
Σύμφωνα με τα πρόσφατα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και του Υπουργείου Εσωτερικών, για τα έτη 2011-2023, οι γεννήσεις στην πατρίδα μας ήταν λιγότερες κατά 449.028.
Αποκαλυπτικός είναι ο παρακάτω πίνακας, με στοιχεία από το Υπουργείο Εσωτερικών και την ΕΛΣΤΑΤ, αναφορικά με την εξέλιξη του αριθμού των γεννήσεων και των θανάτων, τα «πέτρινα» μνημονιακά και «μεταμνημονιακά» χρόνια 2011-2023. Αποδεικνύει ότι με την έναρξη εφαρμογής των αντικοινωνικών μνημονιακών μέτρων από το 2011 και μετά, οι θάνατοι υπερτερούν των γεννήσεων ενώ το 2010 ήταν η τελευταία χρονιά που οι γεννήσεις ήταν περισσότερες.
ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΘΑΝΑΤΟΙ ΦΥΣΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ
2010 114.766 109.084 5.682
2011 106.428 111.099 -4.671
2012 100.371 116.668 -16.297
2013 94.134 111.794 -17.660
2014 92.149 114.088 -21.939
2015 91.847 121.183 -29.336
2016 92.898 118.788 -25.890
2017 88.553 124.069 -35.516
2018 86.440 119.952 -33.512
2019 83.756 124.538 -40.782
2020 84.764 130.283 -45.519
2021 85.346 143.668 -58.322
2022 76.095 140.342 -64.247
2023 71.455 128.101 -56.646
ΣΥΝΟΛΟ για τα έτη 2010-2023 1.269.002 1.713.657 -444.655
Σημειώνουμε ότι τα στοιχεία γεννήσεων προκύπτουν από τον πίνακα στο αρχείο «Γεννήσεις-Απόλυτοι αριθμοί και ποσοστά 1932-2022» που αναρτήθηκαν στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ στις 25-11-2023 και αφορούν γεννήσεις ζώντων, καθώς και από τους πίνακες «Η Ελλάδα με αριθμούς», όπως επικαιροποιήθηκαν από τον Πίνακα 1 «Γεννήσεις ζώντων και θάνατοι» της από 1-10-2024 ανακοίνωσης «Στοιχεία φυσικής κίνησης πληθυσμού: 2023».
7. Η οριστική κατάργηση όλων των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων από 1-1-2023 (άρθρο 20 ν. 4997/2023) θα προκαλέσει περαιτέρω κατάρρευση των γεννήσεων
Σε υλοποίηση της διάταξης του γ’ Μνημονίου για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, αλλά και βάσει της Έκθεσης Πισσαρίδη, όλες οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις στην Ελλάδα καταργήθηκαν αμετάκλητα και επίσημα με το άρθρο 20 του ν. 4997/2023.
Η παράταση για έναν μόνο χρόνο (για το έτος 2022) στις πρόωρες συντάξεις του Δημοσίου δόθηκε λόγω της μεγάλης αναστάτωσης που είχε προκαλέσει σε χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους (κυρίως εκπαιδευτικούς) η υπ’ αριθ. 70/2022 Γνωμοδότηση του ΣΤ’ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που τάχθηκε υπέρ της κατάργησης των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων στο Δημόσιο από 1-1-2022.
Έτσι, μετά την ψήφιση της διάταξης tου άρθρου 20 του ν. 4997/2023 οι ασφαλισμένοι πρέπει να γνωρίζουν ότι:
α) από 1-1-2023 καταργήθηκαν όλες οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (βαρέα, μητέρες, πατέρες, χήροι ανίκανων προς βιοπορισμό τέκνων),
β) το 2022 ήταν το τελευταίο έτος για πρόωρη συνταξιοδότηση με τα λεγόμενα «μεταβατικά» (ευνοϊκά) όρια ηλικίας που ίσχυαν για τα έτη 2015-2021 (και για το 2022 κατά παράταση),
γ) από 1-1-2023 καταργήθηκαν όλες οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και τέθηκε σε εφαρμογή ο γενικός υποχρεωτικός για όλους τους ασφαλισμένους κανόνας του γ’ Μνημονίου (ν. 4336/2015), σύμφωνα με τον οποίο, για πλήρη σύνταξη απαιτούνται εφεξής 40 χρόνια ασφάλισης (12.000 ΗΑ) στο 62ο έτος ηλικίας ή στο 67ο έτος ηλικίας και άνω με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλιση (4.500 ΗΑ).
8. Η ευθύνη των κομμάτων του μνημονιακού τόξου (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) για την κατάρρευση των γεννήσεων λόγω της αύξησης των ορίων ηλικίας και της κατάργησης των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων
Η κατάσταση σχετικά με τις γεννήσεις και την πληθυσμιακή εξέλιξη της χώρας είναι ζοφερή. Με τις μνημονιακές πολιτικές κατά των γυναικών και της οικογένειας προέταξαν τη δημοσιονομική σταθερότητα και τη μείωση του χρέους και δημιούργησαν αρνητικές συνέπειες για την κοινωνική συνοχή και την πληθυσμιακή ισορροπία της πατρίδας.
Οι πολιτικές κατά των γεννήσεων, της οικογένειας και των γυναικών, αλλά και οι εξοντωτικές και διαρκείς περικοπές των συντάξεων, που εφήρμοσαν οι δανειστές και τα τρία μνημονιακά κόμματα εξουσίας (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) σε αριθμούς, οδήγησαν τη χώρα μας (ως ανωτέρω) σε πληθυσμιακή συρρίκνωση και οικονομική ένδεια.
Συμπερασματικά:
1. Ισχύει ακόμη και σήμερα ο ν. 3863/2010 (άρθρο 11 παρ. 3) που προβλέπει την ανά τριετία αύξηση των ορίων ηλικίας μέχρι το 2060. Η σχετική διάταξη, που διατηρήθηκε σε ισχύ με τον ν. 4336/2015, είναι διαρκής και δύσκολα καταργήσιμη χωρίς την προηγούμενη συμφωνία των δανειστών.
2. Η αύξηση των ορίων ηλικίας έχει άμεσα και ευθέως εξαρτηθεί από την προϊούσα μείωση των συνταξιοδοτικών δαπανών από τα τρία Μνημόνιακαι τους ν. 4387/2016 και ν. 4470/2020,μέχρι το 2060.
3. Μόνη προϋπόθεση για να αυξάνονται ανά τριετία τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, με όριο αναφοράς το 67ο έτος, είναι η αύξηση του προσδόκιμου του γενικού πληθυσμού της χώρας την τριετία που προηγείται του έτους αύξησης των ορίων συνταξιοδότησης, όπως ορίζεται σε όλους τους ανωτέρω νόμους.
Έτσι, την 1-1-2024 δεν αυξήθηκαν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης (όπως παραδέχθηκαν και τα αρμόδια κυβερνητικά στελέχη) επειδή, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κατά την προηγούμενη τριετία 2021-2023, δεν αυξήθηκε το προσδόκιμο του ελληνικού πληθυσμού, αλλ’ αντιθέτως μειώθηκε λόγω των πολλών θανάτων ηλικιωμένων συνανθρώπων μας και της κατάρρευσης των γεννήσεων κατά την περίοδο 2011-2023, η οποία είναι πρωτοφανής στην ιστορία της νεώτερης Ελλάδας.
Επομένως, για να αποφευχθεί η αύξηση των συνταξιοδοτικών ορίων ηλικίας στην Ελλάδα (τα οποία είναι τα υψηλότερα στην Ευρώπη και μέσα στα πέντε υψηλότερα στον κόσμο, όπως προαναφέρθηκε), πρέπει να καταργηθεί άμεσα η ανωτέρω διάταξη του ν. 4336/2015 που προβλέπει την ενεργοποίηση της «ρήτρας προσδόκιμου» από 1-1-2027.
Αν αυτό δεν συμβεί, είναι σίγουρο ότι, μετά την 1-1-2027, αναλόγως και του προσδόκιμου ζωής, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης -μετά από πίεση και αρμοδίων διεθνών οργανισμών (ΟΟΣΑ, Eurostat, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα)- θα αυξηθούν δυστυχώς κατά πολύ πάνω από το 67ο έτος. Γι’ αυτό η κυβέρνηση οφείλει να καταργήσει άμεσα τις ανωτέρω αντικοινωνικές διατάξεις.
Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
Η Αγγελική Α. Μητροπούλου είναι Διδάκτωρ-Δικηγόρος
