Των Αλέξη Μητρόπουλου
Αγγελική Μητροπούλου
Τα είκοσι (20) κωδικοποιημένα αιτήματα των συνταξιούχων, των ασφαλισμένων και εν τέλει ολόκληρης της κοινωνίας, που παρουσιάστηκαν σε δύο μέρη, προς την κυβέρνηση και τα άλλα πολιτικά κόμματα, απαιτούν άμεσα λύση. Οι συνταξιούχοι μας έχουν δικαίωμα σε αξιοπρεπή και ανθρώπινη διαβίωση.
Η κυβέρνηση και οι ηγεσίες των πολιτικών κομμάτων, κυρίως εκείνων του μνημονιακού τόξου (Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ), έχουν ηθικό χρέος να τα ικανοποιήσουν αναγνωρίζοντας την αρπαγή τού μόχθου τους, την πρωτοφανή λεηλασία των συντάξεών τους και τη φτωχοποίηση εκατομμυρίων εξ αυτών. Στο προηγούμενο φύλλο παρουσιάσαμε τον πρώτο δεκάλογο των αιτημάτων των συνταξιούχων. Σήμερα θα διαβάσετε τον δεύτερο δεκάλογο των αιτημάτων:
11. ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΚΑΤΩΤΑΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΣΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΝΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΘΕΙ ΚΑΤΩΤΑΤΗ ΚΥΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ 600 € (ΚΑΘΑΡΑ) ΚΑΙ ΚΑΤΩΤΑΤΗ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ 300 € (ΚΑΘΑΡΑ)!
Με το γ’ Μνημόνιο (ν. 4336/2015) και πιο συγκεκριμένα με την υποπαρ. Ε.2 εδάφιο 3 (σελ. 982 ΦΕΚ) και τα τρία κόμματα του μνημονιακού τόξου (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ) ψήφισαν την κατάργηση των κατωτάτων ορίων σε όλα τα είδη συντάξεων (γήρατος, αναπηρίας, θανάτου). Με τον ίδιο νόμο του γ’ Μνημονίου, τα κατώτατα όρια συντάξεων «πάγωσαν» μέχρι 31-12-2021 στο ύψος που βρίσκονταν στις 31-7-2015. Συγκεκριμένα η διάταξη του γ’ Μνημονίου ανέφερε: «Μέχρι την 31.12.2021 τα κατώτατα όρια σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας και θανάτου των οργανισμών κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, όπως αυτά προβλέπονται από τις οικείες καταστατικές και γενικές διατάξεις, διατηρούνται στο ύψος που ισχύει την 31.7.2015.».
Με τον ν. 4387/2016 («νόμος Κατρούγκαλου) επαναθεσπίστηκε η κατάργηση των κατωτάτων ορίων στις επικουρικές συντάξεις. Ειδικότερα το άρθρο 96 παρ. 5 αναφέρει: «Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, το ΕΤΕΑ χορηγεί αποκλειστικά την επικουρική σύνταξη, όπως ρυθμίζεται με τις διατάξεις του άρθρου αυτού και καταργείται κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος οι διατάξεις που προβλέπουν κατώτατα όρια επικουρικών συντάξεων καταργούνται και η χορήγηση της επικουρικής σύνταξης γίνεται αποκλειστικά με τους όρους του παρόντος.».
Εξάλλου με το άρθρο 14 παρ.2α του ν. 4387/2016 «πάγωσαν» στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί στις 31-12-2014 όλες οι κύριες συντάξεις μέχρι 31-12-2018. Χαρακτηριστικά η διάταξη αυτή αναφέρει: «Μέχρι την 31.12.2018, οι συντάξεις της προηγούμενης παραγράφου συνεχίζουν να καταβάλλονται στο ύψος που είχαν διαμορφωθεί κατά την 31.12.2014, σύμφωνα με τις τότε ισχύουσες διατάξεις. Ειδικά, ο υπολογισμός της κράτησης υπέρ υγειονομικής περίθαλψης διενεργείται, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 30 του άρθρου 1 του Ν. 4334/2015 (Α΄ 80), όπως ισχύει.». Αργότερα με το άρθρο 3 του ν. 4475/2017 (ΦΕΚ Α 83), τα κατώτατα όρια συντάξεων «πάγωσαν» και πάλι, μέχρι 31-12-2022. Ο νόμος Βρούτση 4670/2020 θεώρησε δεδομένη την κατάργηση των κατώτατων ορίων στις κύριες συντάξεις που, μέχρι την ψήφιση του γ’ Μνημονίου και του «νόμου Κατρούγκαλου», ήσαν τουλάχιστον κατά 100 € υψηλότερες (492 €) από τις αντίστοιχες εθνικές τού «νόμου Κατρούγκαλου» ύψους 384 και 345 €, αντίστοιχα. Ο ν. 4670/2020 θεώρησε επίσης δεδομένη και ισχύουσα την κατάργηση των κατώτατων ορίων στις επικουρικές συντάξεις, που επέβαλε ο «νόμος Κατρούγκαλου» με τη διάταξη της παρ. 5 του άρθρου 96, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Κατόπιν όλων των ανωτέρω, καλούμε την κυβέρνηση να επαναφέρει τα κατώτατα όρια στις κύριες και επικουρικές συντάξεις θεσπίζοντας αξιοπρεπή επίπεδα για όλα τα είδη των συνταξιοδοτικών παροχών. Ειδικότερα, για τα τρία (3) είδη των κύριων συντάξεων (γήρατος-αναπηρίας- θανάτου) θα πρέπει να νομοθετηθεί η κατώτατη κύρια σύνταξη στο ύψος (στην πρώτη φάση) τουλάχιστον 600 € καθαρά και η κατώτατη επικουρική στα 300 € καθαρά, με κατ’ έτος αύξηση τουλάχιστον στο ύψος τού ετήσιου πληθωρισμού τού προηγούμενου έτους.
12. ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΟΥ ΤΕΚΜΑΡΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΑΣΦΑΛΙΣΤΟΥΣ ΥΠΕΡΗΛΙΚΕΣ
Τεκμαρτό εισόδημα και «ρήτρα διαμονής» καταδικάζουν εκατοντάδες ηλικιωμένους σε απόλυτη ένδεια!
Με τον ν. 4387/2016 (άρθρο 93) θεσπίστηκαν νέοι όροι και κριτήρια χορήγησης του «Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων» (ΕΚΑΑΥ), όπως μετονομάστηκε η «σύνταξη ανασφάλιστων υπερηλίκων» η οποία χορηγήθηκε για πρώτη φορά την 1-8-1981 και κάθε μήνα «σε Έλληνες υπηκόους και ομογενείς» επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου με τον ν. 1296/1982 (ΦΕΚ Α 128) που τροποποιήθηκε αργότερα με τον ν. 1422/1984 (ΦΕΚ Α 27). Στους ανασφάλιστους υπερήλικες και σε αυτούς που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης καταβάλλεται σήμερα από τον ΟΠΕΚΑ (διάδοχος του ΟΓΑ)το «Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων» (ΕΚΑΑΥ), εφόσον πληρούν τις εξής προϋποθέσεις:
α. Έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους.
β. Δεν λαμβάνουν ή δεν δικαιούνται να λάβουν σύνταξη από το εξωτερικό ή οποιαδήποτε ασφαλιστική ή προνοιακή παροχή από την Ελλάδα, μεγαλύτερη από 397,20 € (387,90 το 2024 + 2,4% για το 2025) που είναι το πλήρες ποσό τού επιδόματος.
Σε περίπτωση που η κατά τα ανωτέρω σύνταξη ή παροχή από δημόσιο φορέα που λαμβάνουν είναι μικρότερη από το επίδομα, δικαιούνται το ποσό τής διαφοράς που προκύπτει μετά την αφαίρεση του ποσού της σύνταξης ή παροχής που λαμβάνουν από το επίδομα. Αν το ποσό που προκύπτει είναι μικρότερο από είκοσι (20) €, δεν καταβάλλεται το επίδομα.
γ. Διαμένουν μόνιμα και νόμιμα στην Ελλάδα δεκαπέντε (15) συνεχόμενα έτη, πριν από την υποβολή της αίτησης για τη λήψη του επιδόματος ή δεκαπέντε (15) έτη μεταξύ του 17ου και του 67ου έτους της ηλικίας τους, εκ των οποίων τα δέκα (10) συνεχόμενα πριν από την υποβολή της αίτησης, και εξακολουθούν να διαμένουν στην Ελλάδα και μετά τη λήψη της παροχής.
δ. Το ποσό του επιδόματος καταβάλλεται πλήρες, για όσους πληρούν αθροιστικά τα ανωτέρω κριτήρια και έχουν συμπληρώσει στη χώρα τουλάχιστον τριάντα πέντε (35) πλήρη έτη διαμονής. Μειώνεται κατά 1/35 για κάθε ένα (1) έτος που υπολείπεται των 35 ετών διαμονής στη χώρα.
ε. Το συνολικό ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημά τους, καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημά τους, δεν υπερβαίνει το ποσό των 4.320 € ή, στην περίπτωση εγγάμων, το συνολικό ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα, καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 8.640 €.
Ο νόμος για τη χορήγηση του ΕΚΑΑΥ θέτει και περιουσιακά κριτήρια για τη χορήγησή του. Ειδικότερα:
Ως προς την ακίνητη περιουσία τού αιτούντος, η συνολική φορολογητέα αξία της δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολό της το ποσό των ενενήντα χιλιάδων (90.000) €.
Ως προς την κινητή περιουσία τού αιτούντος, το τεκμήριο αντικειμενικής δαπάνης της κινητής περιουσίας του αιτούντος (επιβατικά ΙΧ, ΜΧ αυτοκίνητα ή και δίκυκλα) δεν μπορεί να υπερβαίνει στο σύνολό του το ποσό των έξι χιλιάδων (6.000) €.
Το πλήρες ποσό του μηνιαίου επιδόματος ανερχόταν σε 360 € («μικρή εθνική σύνταξη») και αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 3 του άρθρου 14 του ν. 4387/2016. Έτσι, μετά την αύξηση κατά 7,75% το 2023, έφτασε στα 372,30 € ενώ από 1-1-2024 με την αύξηση κατά 3%, το συγκεκριμένο επίδομα ανήλθε σε 383,46 € (μεικτά) και από 1-1-2025 με την αύξηση κατά 2,4% θα ανέρχεται σε 392,66 €.
Το επίδομα αυτό καταβάλλεται σε μηνιαία βάση για όσους δικαιούχους κάνουν αίτηση από την 1η του επόμενου της υποβολής της αίτησης μήνα. Εκκρεμείς αιτήσεις σε οποιοδήποτε στάδιο διοικητικής διαδικασίας, εξετάζονται υπό το πλαίσιο του ν. 4670/2020.
Ποσά συντάξεων που εισπράχθηκαν μέχρι τη διακοπή της παροχής τού ανασφάλιστου υπερήλικα (π.χ. υποπαρ. ΙΑ.6 της παρ. ΙΑ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012) δεν αναζητούνται. Οι ανασφάλιστοι υπερήλικες που ελάμβαναν ήδη, πριν τον ν. 4387/2016, παροχή από τον ΟΓΑ, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1296/1982 (όπως τροποποιήθηκε με τις διατάξεις του ν. 4093/2012), εξακολουθούν να λαμβάνουν την παροχή.
Μετά από όσα εκτέθηκαν παραπάνω και τη δημοσιοποίηση των δύο τεκμηριωμένων απόψεων του Συνηγόρου του Πολίτη για το ζήτημα αυτό, καλούμε την κυβέρνηση να καταργήσει τη ρήτρα του τεκμαρτού εισοδήματος και τη ρήτρα της μόνιμης και νόμιμης διαμονής των 35 ετών, προκειμένου να τύχουν του επιδόματος περισσότεροι φτωχοί συνάνθρωποί μας οι οποίοι σήμερα ζουν σε συνθήκες απόλυτης ή σχετικής ένδειας.
13. ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΕΠΑΝΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ ΜΕ 30 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΑΝΩ ΚΑΙ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ-ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ-ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
Για πέμπτη χρονιά δεν έχει ολοκληρωθεί ο επανυπολογισμός και η απόδοση τόσο της νέας σύνταξης όσο και των αναδρομικών για 500.000 συνταξιούχους ή τους κληρονόμους τους που είχαν ασφάλιση άνω των 30 ετών. Επίσης καθυστερεί απαράδεκτα η καταβολή τής αύξησης για όσους κατέβαλλαν κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου αυξημένες ασφαλιστικές εισφορές ή είχαν ενταχθεί στα βαρέα. Οι «παλαιές» συντάξεις (πριν τον Μάιο 2016) έχουν χαρακτηριστεί από τη Διοίκηση του ΕΦΚΑ και την ηγεσία του ΥΠΕΚΑ ως «σύνθετες». Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ, το λογισμικό έχει ολοκληρωθεί αλλά η εκκρεμότητα μέχρι σήμερα παραμένει μεγάλη εις βάρος της κατηγορίας αυτής των συνταξιούχων, οι οποίοι ευλόγως αναμένουν τα αναδρομικά και μάλιστα έντοκα, από την ημερομηνία υποβολής της αίτησής τους. Απαίτηση των συνταξιούχων είναι επίσης να ολοκληρωθεί άμεσα η προσμέτρηση και να χορηγηθούν τα αναλογούντα αναδρομικά σε όσους («παλαιούς» και «νέους» συνταξιούχους) ασφαλίστηκαν με καθεστώς παράλληλης ή διαδοχικής ασφάλισης. Και στις περιπτώσεις αυτές με εκκρεμούσες αρκετές χιλιάδες αιτήσεις, η δικαιολογία τον τελευταίο καιρό από ΕΦΚΑ και ΥΠΕΚΑ είναι η απουσία του αντίστοιχου λογισμικού. Επιπροσθέτως, το πρόβλημα είναι μεγάλο και στο ζήτημα της εκκαθάρισης των 30.000 περίπου «διεθνών» συντάξεων αφού εκκρεμούν αιτήσεις για χορήγηση της αντίστοιχης σύνταξης ακόμη και από το 2016! Μέχρι τώρα, όπως υποστηριζόταν, έλειπε το απαραίτητο λογισμικό. Έπρεπε όμως να συμπληρωθεί επίσης και το νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό συντελέστηκε με τις διατάξεις των άρθρων 139-145 του ν. 4808/2021, αλλά ο αριθμός των εκκρεμών συντάξεων (κυρίως επικουρικών) είναι ακόμη πολύ υψηλός. Η εκκρεμότητα αυτή δηλώνει τις εγγενείς αδυναμίες των αρμοδίων φορέων κι έχει δημιουργήσει μεγάλη δυσαρέσκεια σε χιλιάδες συνταξιούχων και τις οικογένειές τους. Σε κάθε περίπτωση, οι ασφαλισμένοι και οι συνταξιούχοι που αναμένουν πολλά χρόνια την έκδοση συνταξιοδοτικής απόφασης ή τον επανυπολογισμό της σύνταξής τους, έχουν τώρα τη δυνατότητα να διεκδικήσουν αποζημίωση από τον e-ΕΦΚΑ για την καθυστέρηση της απόφασης που τους αφορά, σύμφωνα με την πολύ σημαντική απόφαση 3388/2023 του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών που δικαίωσε ασφαλισμένη και υποχρέωσε τον e-ΕΦΚΑ να της καταβάλει αποζημίωση ύψους 5.500 € επειδή τα αρμόδια όργανά του καθυστέρησαν την έκδοση συνταξιοδοτικής απόφασης.
14. ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΡΟΩΡΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΑΝΕΞΑΙΡΕΤΩΣ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ (ΚΥΡΙΩΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ) ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ
Την 1-1-2023 χιλιάδες γυναίκες (κυρίως) και άνδρες, ασφαλισμένοι του Δημοσίου, έχασαν οριστικά το δικαίωμα να συνταξιοδοτηθούν προ του 62ου έτους ηλικίας και καλούνται να εργαστούν παραπάνω έως και 7 χρόνια για μειωμένη σύνταξη ή έως και 12 για πλήρη!
Η κυβέρνηση ψήφισε τη διάταξη του άρθρου 20 του ν. 4997/2022 (ΦΕΚ Α 219), με την οποία καταργούνται οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις στο Δημόσιο (στον ιδιωτικό τομέα έχουν ήδη καταργηθεί), εφαρμόζοντας πιστά τον νόμο του γ’ Μνημονίου (ν. 4336/2015) της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ!!
Κατά συνέπεια, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις ισχύει εφεξής ο γενικός κανόνας: ή στα 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης (12.000 ημέρες εργασίας) ή στα 67 έτη με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης (4.500 ημέρες εργασίας). Η δυνατότητα συνταξιοδότησης με μειωμένη σύνταξη στο 62ο έτος ηλικίας και με 15 έτη ασφάλισης, εξακολουθεί να υπάρχει.
Από την εξέλιξη αυτή πλήττονται κυρίως οι γυναίκες ασφαλισμένες. Οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις, που ίσχυαν για δεκαετίες, τούς παρείχαν την ευκαιρία και την ασφάλεια τού συνδυασμού τού βιοπορισμού και της μέριμνας για την οικογένεια. Δυστυχώς, τα προσεχή χρόνια, θα οδηγηθούμε σε κατάρρευση των γεννήσεων και σε έκρηξη τού δημογραφικού, κυρίως λόγω της κατάργησης όλων των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και την κατάργηση της ισόβιας σύνταξης στην πολύτεκνη αγρότισσα. Σύμφωνα με μελέτη μας, οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις τα τελευταία χρόνια κρατούσαν σε υψηλά επίπεδα τα ποσοστά των γεννήσεων, όπως πρώτη απέδειξε η ΕΝΥΠΕΚΚ με την από 25-3-2021, αλλά και με την από 9-6-2023 δημοσίευσή της.
Γι’ αυτό η κυβέρνηση, σε συνεργασία με τα άλλα κόμματα του μνημονιακού τόξου, που κατήργησαν από κοινού τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις των γυναικών με το γ’ Μνημόνιο (ν. 4336/2016) αλλά και των ανδρών, και λαμβάνοντας υπόψη το μέγα δημογραφικό ζήτημα της χώρας, να ξαναθεσπίσει σύγχρονο και ευρύ πλαίσιο πρόωρων συνταξιοδοτήσεων για όλους τους ασφαλισμένους γονείς και κυρίως για τις γυναίκες σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
15.ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΛΟΓΩ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΟΝ ΕΠΙΖΩΝΤΑ ΣΥΖΥΓΟ-ΤΕΚΝΑ ΧΩΡΙΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗ Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΡΙΕΤΙΑ-ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ-ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΧΩΡΙΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗ Η ΣΥΝΤΑΞΗ ΧΗΡΕΙΑΣ ΕΑΝ Η ΧΗΡΑ/ΧΗΡΟΣ ΕΡΓΑΖΕΤΑΙ
Αναφορικά με τις συντάξεις λόγω θανάτου που δικαιούται ο επιζών ή διαζευγμένος σύζυγος, αρχικά ο νόμος Κατρούγκαλου 4387/2016 όριζε στο άρθρο 12 (παρ.4 περ. Βα), όπως ήδη αναφέραμε, ότι το συνολικό ποσό της σύνταξης λόγω θανάτου τού επιζώντος ή και του διαζευγμένου συζύγου δεν μπορεί να υπολείπεται («κατώτατο όριο») του ποσού τής εθνικής σύνταξης που αντιστοιχεί σε 20 έτη ασφάλισης.
Σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 12 του ν. 4387/2016 «5.α) Στον επιζώντα σύζυγο καταβάλλεται ολόκληρη η σύνταξη για μία τριετία από την πρώτη του επομένου του θανάτου μήνα. β) Μετά την πάροδο της τριετίας, αν ο επιζών εργάζεται ή αυτοαπασχολείται ή λαμβάνει σύνταξη από οποιαδήποτε πηγή,
