Του Μιχάλη Κωτσάκου
Εδώ και αρκετές ημέρες, πριν καν ανοίξουν οι κάλπες για τις αμερικανικές εκλογές όλοι οι αναλυτές προσπαθούσαν να αποκρυπτογραφήσουν την επόμενη ημέρα της νέας αμερικανικής κυβέρνησης από τις αρχές Ιανουαρίου, όταν ο Τζο Μπάιντεν παραδώσει την σκυτάλη στον άνθρωπο που είχε κερδίσει το 2020, τον Ντόναλντ Τραμπ.
Και όταν μιλάμε την επόμενη ημέρα οι περισσότεροι αναλυτές και στη χώρα μας και στην Ευρώπη συνολικά, ασχολούνται τόσο με τα δικά τους συμφέροντα και λιγότερο με το τι θέλουν οι αμερικανοί. Η αλήθεια είναι ότι ο Τζο Μπάιντεν άφησε έντονο το αποτύπωμα του στην Ευρώπη και ειδικά στην Ανατολική Μεσόγειο σε αντίθεση με την τετραετία Τραμπ. Κάτι που μας βόλεψε, σε ό,τι αφορά τα εθνικά μας θέματα, καθώς ο Ερντογάν ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός, λόγω της έντονης αμερικανικής παρουσίας.
Λόγω του πολέμου στην Μέση Ανατολή, όπου ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ταχθεί αναφανδόν στο πλευρό του Ισραήλ, σημαίνει ότι η παρουσία των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο θα παραμείνει ισχυρή. Άρα είναι κάτι που βολεύει εξ αντανάκλασης και τα ελληνικά συμφέροντα. Διότι ας μην ξεχνάμε ότι στην προηγούμενη θητεία του Τραμπ οι αμερικανοί αποσύρθηκαν από την Ανατολική Μεσόγειο, επιτρέποντας στον Ερντογάν να κινείται μόνος του, φτάνοντας στο σημείο να ετοιμάσει μέχρι και τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ναι μεν με τον Μπάιντεν το Τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν αποσύρθηκε, αλλά πάγωσε.
Οι ΗΠΑ λόγω του πολέμου στην Μέση Ανατολή θα συνεχίσουν να βρίσκονται ως σύμμαχος του Ισραήλ στην περιοχή. Και όσο οι ΗΠΑ έχουν ισχυρή παρουσία όλοι οι υπόλοιποι θα είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί.
Τα οικονομικά
Ο μεγαλύτερος προβληματισμός για την Ευρώπη, αλλά και την Ελλάδα αναμφίβολα είναι το πώς θα κινηθεί ο κ. Τραμπ στα ζητήματα της οικονομίας. Διότι ας μην λησμονούμε ότι οι Αμερικάνοι, όπως και όλοι λαοί πάντα ψηφίζουν τον κάθε ηγέτη και την κάθε κυβέρνηση με γνώμονα την τσέπη τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία η αμερικανική οικονομία ακμάζει αυτή την εποχή, όμως αυτό δεν έγινε αντιληπτό στους απλούς πολίτες. Διότι και στις ΗΠΑ ο πληθωρισμός και η ακρίβεια πλήττουν το εισόδημα των πολιτών. Και στις ΗΠΑ η ακμάζουσα οικονομία δεν διαχέεται στον απλό πολίτη.
Προεκλογικά ο κ. Τραμπ έκανε λόγο ότι θα επιβάλλει δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα. Και οι δασμοί δεν αφορούν μόνο την Κίνα, την οποία ο Τραμπ θεωρεί ως τεράστιο αντίπαλο των ΗΠΑ. Δασμοί θα επιβληθούν και στα προϊόντα από την Ευρώπη.
Η μετωπική σύγκρουση ΗΠΑ-ΕΕ για παράνομες κρατικές ενισχύσεις, με φόντο τη διαμάχη Boeing-Airbus, είναι ακόμα πολύ νωπή για να ξεχαστεί. Οι Αμερικανοί, μετά από πράσινο φως του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου επέβαλαν δασμούς 7,5 δισ. δολαρίων, ενώ ως αντίμετρα ο ΠΟΕ εξουσιοδότησε τους Ευρωπαίους να επιβάλουν ανάλογους δασμούς ύψους 4 δισ. δολαρίων. Είχε προηγηθεί η ανταλλαγή δασμολογικών πυρών συνολικού ύψους σχεδόν 9,5 δισ. ευρώ, λόγω του περιβόητου «άρθρου 232» των ΗΠΑ επί προεδρίας Τραμπ, για τον χάλυβα και το αλουμίνιο. Σημειωτέον ότι αν και στη συνέχεια επήλθε… ανακωχή, η Ευρώπη έχει αναστείλει έως τις 31 Μαρτίου του 2025 τους εξισορροπητικούς δασμούς για τα προϊόντα καταγωγής ΗΠΑ στο πλαίσιο της διαφοράς για τον χάλυβα και το αλουμίνιο και ουδείς μπορεί να προκαταβάλει στην παρούσα φάση τι αποφάσεις θα ληφθούν την ερχόμενη Άνοιξη. Σημειωτέον ότι οι ΗΠΑ είχαν έλλειμμα ισοζυγίου αγαθών με την Ευρώπη και το 2023, ύψους 202 δισ. δολαρίων.
Οι δυσκολίες της Ευρώπης
Μία από τις τελευταίες αναλύσεις της Fitch επισημαίνει το αυτονόητο, ότι δηλαδή μια επιθετική εμπορική πολιτική προστατευτισμού των Αμερικανών, θα ανεβάσει τον βαθμό δυσκολίας για την οικονομία της Ευρώπης, που ψάχνεται ακόμα να βρει τον βηματισμό της, πόσω μάλλον όταν το μεγαλύτερο πρόβλημα θα αντιμετωπίσει η ατμομηχανή της ΕΕ, η Γερμανία, που μοιάζει να χάνει… λάδια.
Στην εξίσωση θα πρέπει να προσθέσει κανείς και τις εξαγωγές από την Κίνα, οι οποίες αν βρουν τοίχο στις ΗΠΑ, το πιθανότερο είναι να κατευθυνθούν στη Γηραιά Ήπειρο, που μοιάζει παντελώς ανοχύρωτη απέναντι στις πρακτικές αθέμιτου ανταγωνισμού και μόλις τώρα ξεκίνησε να ψάχνεται για δασμούς σε κινεζικά προϊόντα.
Εάν ξεκινήσει οικονομικός πόλεμος μέσω δασμών μεταξύ ΗΠΑ-Ευρώπης, αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει πρόβλημα και για την Ελλάδα. Μία τέτοια αντιπαράθεση θα πλήξει και τον τομέα των ελληνικών εξαγωγών. Ας μην ξεχνάμε ότι το 2019 και με την κυβέρνηση Τσίπρα και εν συνεχεία με αυτή του Μητσοτάκη, υπήρχαν τεράστιες πιέσεις προς το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ για την εξαίρεση ελληνικών προϊόντων από τους αμερικανικούς δασμούς.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι ΗΠΑ είναι ο 5ος σημαντικότερος πελάτης και ο 14ος σημαντικότερος προμηθευτής της Ελλάδας για το 2023. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την ανάλυση της ελληνικής πρεσβείας στην Ουάσιγκτον, οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ, αν και μειώθηκαν κατά 5% το 2023 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ανήλθαν σε 2,1 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 4,2% των συνολικών εξαγωγών της χώρας μας κατά την περασμένη χρονιά.
Όπως, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό η επόμενη ημέρα δεν θα είναι καθόλου μα καθόλου εύκολη για την Ευρώπη. Ειδικά στον τομέα της οικονομίας. Κάτι που μπορεί να «παγώσει» τις σχέσεις των δύο πλευρών. Και από τη στιγμή που η Ε.Ε. μοιάζει χαμένη στο διάστημα δεν θα μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι.
