Του Αλέξη Π. Μητρόπουλου
Ι. Ο αγριότερος φόρος επί των συντάξεων στην Ευρώπη
Στην αρχή έγινε λόγος από τους επικεφαλής τού Υπουργείου Εργασίας για την κατάργηση του φόρου-Εισφοράς υπέρ Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ). Στη συνέχεια διέρρευσε στα φίλια ΜΜΕ της κυβέρνησης ότι σχεδιάζεται δήθεν η «νέα αρχιτεκτονική» της και η …διόρθωσή της!
Πρόσφατα η Υπουργός Εργασίας κυρία Νίκη Κεραμέως, απογοητεύοντας ΜΜΕ και φιλικούς προς την κυβέρνηση επιστήμονες, υποστήριξε ότι το Υπουργείο της ετοιμάζει ρύθμιση ώστε «η ονομαστική αύξηση της σύνταξης να μην οδηγεί τελικά σε μείωση αποδοχών λόγω ΕΑΣ». Δηλαδή ανακοίνωσε ότι η ΕΑΣ, ο φόρος-«χαράτσι» που επιβλήθηκε το 2010 στις κύριες συντάξεις και το 2011 στις επικουρικές, θα διατηρηθεί και στο μέλλον παρότι αποτελεί τον αγριότερο και πιο αντικοινωνικό φόρο επί των συντάξεων, χωρίς προηγούμενο τόσο στην Ευρώπη όσο και στα παγκόσμια χρονικά των συντάξεων!
ΙΙ. Μισό δις € έχασαν οι συνταξιούχοι το 2023 από την παρακράτηση της ΕΑΣ! Πάνω από μισό δις € θα χάσουν οι συνταξιούχοι και το 2024!
Το 2023 οι συνταξιούχοι έχασαν σχεδόν μισό δις ευρώ από την Εισφορά υπέρ Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ), που παρακρατείται από όλες τις κύριες συντάξεις πάνω από 1.400 € μεικτά (μείωση 3%-14%) και από όλες τις επικουρικές πάνω από 300 € μεικτά (μείωση 3%-10%).
Μάλιστα, από 1-1-2023, με την αύξηση που χορήγησε η κυβέρνηση, ύψους 7,75%, πολλοί συνταξιούχοι εισέπραξαν μικρότερη σύνταξη, αφού ξεπέρασαν το «όριο» των 1.400 € (μεικτά) στην κύρια σύνταξή τους, με συνέπεια να υποστούν περικοπή ύψους 3% ή και μεγαλύτερη, λόγω παρακράτησης υπέρ της ΕΑΣ.
Με θλίψη, εξάλλου, εντοπίσαμε στη σελ. 169 της Εισηγητικής Έκθεσης τουκρατικού προϋπολογισμού για το 2024 και στον Πίνακα 3.19 ότι η βασική πηγή εσόδων για τον προϋπολογισμό του ΑΚΑΓΕ θα προέρχεται και το 2024 (όπως και τα προηγούμενα χρόνια) από την παρακράτηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ν. 3865/2010, 3986/2011, 4002/2011), την οποία η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου αρχικά είχε κρίνει αντισυνταγματική με τις αποφάσεις244/2017 και 504/2021, ενώ με τη νεώτερη απόφασή της 1477/2021 την έκρινε συνταγματική από 1-1-2019.
Συγκεκριμένα για το 2024 προβλέφθηκε τα βασικά έσοδα του προϋπολογισμού για το ΑΚΑΓΕ (που ιδρύθηκε με το άρθρο 149 του ν.3655/2008) να προέλθουν από την παρακράτηση υπέρ ΕΑΣ από τους συνταξιούχους που έχουν κύρια σύνταξη 1.400€ (μεικτά) και άνω και επικουρική 300€ (μεικτά) και άνω. Παραθέτουμε τον άκρως αποκαλυπτικό Πίνακα 3.19 (σελίδα 169) της Εισηγητικής Έκθεσης του Υπουργείου Οικονομικών για τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2024 αναφορικά με τον προϋπολογισμό του ΑΚΑΓΕ.
Το ίδιο είχε συμβεί και το 2023. Παραθέτουμε τον Πίνακα 3.20 (σελίδα 160) της Εισηγητικής Έκθεσης του Υπουργείου Οικονομικών για τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2023 αναφορικά με τον προϋπολογισμό του ΑΚΑΓΕ.
Έτσι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΝΥΠΕΚΚ, οι συνολικές απώλειες από το 2010 μέχρι και σήμερα από τον πρωτοφανή στα ευρωπαϊκά χρονικά φόρο υπέρ των συντάξεων (ΕΑΣ) στις κύριες και επικουρικές συντάξεις ξεπερνούν τα 10 δις €. Ο μέσος όρος των περικοπών για κάθε συνταξιούχο ή τους κληρονόμους του ανέρχεται στο ποσό των 30.000 €.
ΙΙΙ. Η ΕΑΣ, που θεσπίστηκε ως φόρος επί των συντάξεων το 2010, ισχύει επί όλων των συντάξεων («παλαιών»- «νέων») μέχρι σήμερα!
Ως γνωστόν, με το άρθρο 38 του ν. 3863/2010 θεσπίστηκε η Εισφορά υπέρ Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) για όλες τις κύριες συντάξεις που υπερέβαιναν το ποσό των 1.400 ευρώ (μεικτά). Ειδικότερα, με τις ρυθμίσεις του άρθρου αυτού, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 2 (παρ. 9) του ν. 4024/2011 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 30 (παρ. 4) του ν. 4075/2012 και το άρθρο 29 (παρ. 2 και 3) του ν. 4325/2015, ορίστηκε ότι:
α) από 1-8-2010 θεσπίζεται Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων η οποία τηρείται σε Λογαριασμό με οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια, στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (ΑΚΑΓΕ), σκοπός του οποίου είναι, μέχρι τις 31.12.2018, η κάλυψη ελλειμμάτων των κλάδων κύριας σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης καθώς και η χρηματοδότηση του Προγράμματος «Πρόγραμμα κατ’ οίκον φροντίδας συνταξιούχων (παρ. 1).
β) Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων παρακρατείται μηνιαία κατά την καταβολή της σύνταξης από τις συντάξεις κύριας ασφάλισης των συνταξιούχων του Δημοσίου, ΝΑΤ και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και καθορίζεται:
α. Για συντάξεις από 1.400,01 € έως 1.700,00 €, ποσοστό 3%.
β. Για συντάξεις από 1.700,01 € έως 2.000,00 €, ποσοστό 6%.
γ. Για συντάξεις από 2.000,01 € έως 2.300,00 €, ποσοστό 7%.
δ. Για συντάξεις από 2.300,01 € έως 2.600,00 €, ποσοστό 9%.
ε. Για συντάξεις από 2.600,01 € έως 2.900,00 €, ποσοστό 10%.
στ. Για συντάξεις από 2.900,01 € έως 3.200,00 €, ποσοστό 12%.
ζ. Για συντάξεις από 3.200,01 € έως 3.500,00 €, ποσοστό 13%.
η. Για συντάξεις από 3.500,01 € και άνω, ποσοστό 14% (παρ. 2, όπως τα ποσοστά αναπροσαρμόστηκαν με το άρθρο 44 του ν. 3986/2011).
Παραθέτουμε σχηματικά τα ανωτέρω κλιμακωτά ποσοστά και ποσά:
Εξάλλου με το άρθρο 44 παρ. 13α και 13β του ν. 3986/2011 (ΦΕΚ Α 152) θεσπίστηκε η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) επί όλων των επικουρικών συντάξεων που υπερέβαιναν τα 300 ευρώ μεικτά. Συγκεκριμένα η διάταξη αυτή ανέφερε:
«13.α) Από 1.9.2011 θεσπίζεται Ειδική Εισφορά Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης, η οποία τηρείται σε λογαριασμό με οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια, στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (Α.Κ.Α.ΓΕ.), το οποίο συστάθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 149 του ν. 3655/2008 (Α΄ 58). Σκοπός του Λογαριασμού είναι η κάλυψη ελλειμμάτων φορέων και κλάδων επικουρικής σύνταξης.
β) Η Ειδική Εισφορά Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης παρακρατείται μηνιαία κατά την καταβολή της σύνταξης των συνταξιούχων των φορέων επικουρικής ασφάλισης, αρμοδιότητας όλων των Υπουργείων, καθώς και των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), τα οποία χορηγούν επικουρικές συντάξεις, δυνάμει ασφάλισης η οποία έχει χωρίσει σε υποκατάσταση υποχρεωτικής ασφάλισης σε Φ.Κ.Α.. Η εισφορά υπολογίζεται στο συνολικό ποσό της σύνταξης και καθορίζεται ως εξής:
i. Για συντάξεις από 300,01 € έως 350,00 €, ποσοστό 3%
ii. Για συντάξεις από 350,01 € έως 400,00 €, ποσοστό 4%
iii. Για συντάξεις από 400,01 € έως 450,00 €, ποσοστό 5%
iv. Για συντάξεις από 450,01 € έως 500,00 €, ποσοστό 6%
v. Για συντάξεις από 500,01 € έως 550,00 €, ποσοστό 7%
vi. Για συντάξεις από 550,01 € έως 600,00 €, ποσοστό 8%
vii. Για συντάξεις από 600,01 € έως 650,00 €, ποσοστό 9%
viii. Για συντάξεις από 650,01 € και άνω, ποσοστό 10%.».
ΙV. Πόσοι συνταξιούχοι πληρώνουν σήμερα ΕΑΣ σε κύρια και επικουρική σύνταξη
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, τον Ιανουάριο του 2024, παρακρατήθηκε ΕΑΣ ύψους 3% από την κύρια σύνταξη 188.180 συνταξιούχων και 3% από την επικουρική σύνταξη 113.188 συνταξιούχων. Τον ίδιο μήνα παρακρατήθηκε ΕΑΣ ύψους 14% από την κύρια σύνταξη 7.758 συνταξιούχων και 10% από την επικουρική σύνταξη 29.165 συνταξιούχων. Οι συνολικές παρακρατήσεις στο πλήθος συνταξιούχων αποτυπώνεται στον παρακάτω πίνακα:
Ποσοστό παρακράτησης ΕΑΣ σε ΚΥΡΙΕΣ συντάξεις Πλήθος συνταξιούχων
με ΚΥΡΙΑ σύνταξη Ποσοστό παρακράτησης ΕΑΣ σε ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ συντάξεις Πλήθος συνταξιούχων
με ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗ σύνταξη
3% 188.180 3% 113.188
6% 80.244 4% 73.985
7% 41.362 5% 57.903
9% 22.830 6% 48.424
10% 13.447 7% 31.348
12% 7.492 8% 23.790
13% 4.641 9% 14.784
14% 7.758 10% 29.165
ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ 365.954 ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ 392.587
V. Η Δικαιοσύνη δυστυχώς έκρινε την ΕΑΣ συνταγματική!
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου Επικρατείας, ενώ με τις υπ’ αριθ. 2287-2288/2015 ιστορικές αποφάσεις της είχε κρίνει την ΕΑΣ αντισυνταγματική, αργότερα με τις υπ’ αριθ. 1889-1891/2019 και 1439/2020 την έκρινε δυστυχώς συνταγματική!
Εξάλλου, με την υπ’ αριθ. 244/10-2-2017 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι διατάξεις των μνημονιακών νόμων3865/2010, 3986/2011, 4002/2011 κ.ά., με τους οποίους είχε επιβληθεί «Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων» (ΕΕΑΣ) σε όλους τους συνταξιούχους του Δημοσίου (Δημόσιο, ειδικά μισθολόγια, σώματα ασφαλείας κ.ά).
Ωστόσο, ακολούθησε η έκδοση της υπ’ αριθ. 1477/2021 απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Σύμφωνα με αυτή τη νεώτερη απόφαση, οι συνταξιούχοι και οι κληρονόμοι τους θα πληρώνουν ισόβιο «χαράτσι» σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, αφού η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου ακύρωσε τις δικές της προηγούμενες αποφάσεις 244/2017 και 504/2021, οι οποίες είχαν κρίνει αντισυνταγματική την παρακράτηση της ΕΑΣ!!Έτσι η ΕΑΣ, σύμφωνα με τη νεώτερη αυτή απόφαση 1477/2021 της Ολομέλειας Ελεγκτικού Συνεδρίου, που ανέτρεψε τις αντίθετες αποφάσεις 244/2017 και 504/2021 του ιδίου Δικαστηρίου, θα συνεχίζει να επιβάλλεται ως μόνιμη εισφορά («χαράτσι»)από 1-1-2019 κι εφεξής, σε εφαρμογή των μνημονιακών νόμων που την επέβαλαν και την αύξησαν, όπως εκθέσαμε παραπάνω.
Έτσι η ΕΑΣ, σύμφωνα με τη νεώτερη αυτή απόφαση 1477/2021 της Ολομέλειας Ελεγκτικού Συνεδρίου, που ανέτρεψε τις αντίθετες αποφάσεις 244/2017 και 504/2021 του ιδίου Δικαστηρίου, θα συνεχίζει να επιβάλλεται ως μόνιμη εισφορά («χαράτσι») από 1-1-2019 κι εφεξής, σε εφαρμογή των μνημονιακών νόμων που την επέβαλαν και την αύξησαν, όπως εκθέσαμε παραπάνω.
Όμως, η κυβέρνηση, σύμφωνα και με τις παραπάνω αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οφείλει να επιστρέψει σε όλους τους συνταξιούχους -και μάλιστα εντόκως- την εισφορά υπέρ ΕΑΣ, αναδρομικά για τα έτη 2017-2018!Επίσηςοφείλει να καταργήσει με πολιτική απόφαση την ΕΑΣ και για τις κύριες και για τις επικουρικές συντάξεις.
Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι η ΕΑΣ είναι ένα ιδιότυπο αδικαιολόγητο φορολογικό «χαράτσι» και πρέπει άμεσα να καταργηθεί.
VI. Πάνω από 10 δις € έχασαν οι συνταξιούχοι τη χρονική περίοδο 2010-2024. Να καταργηθεί η ΕΑΣ άμεσα και αναδρομικά! Να επιστραφούν τα παρακρατηθέντα ποσά εφάπαξ ή σε δόσεις
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΝΥΠΕΚΚ, όπως προαναφέραμε, οι συνολικές απώλειες για την περίοδο 2010-2024 από τις περικοπές υπέρ ΕΑΣ των κύριων και επικουρικών συντάξεων ανήλθε σε 10 δις ευρώ.
Ο μέσος όρος των περικοπών για κάθε συνταξιούχο ή τους κληρονόμους του έχει ανέλθει μέχρι σήμερα στο ποσό των 30.000 ευρώ κατά μέσο όρο.
Για το έτος 2024, όπως προκύπτει και από τον ανωτέρω σχετικό Πίνακα του προϋπολογισμού 2023 που παρατέθηκε, το ποσό που πλήρωσαν οι συνταξιούχοι υπολογίζεται στα 500 εκατ. € (μισό δις €) για κάθε έτος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρώτα χρόνια των Μνημονίων, που οι συνταξιούχοι ήταν κατά 300.000 περισσότεροι και οι κύριες-επικουρικές συντάξεις μεγαλύτερες, οι απώλειες για ορισμένα έτη άγγιζαν το 1 δις € κατ’ έτος.
Η ΕΝΥΠΕΚΚ είχε ζητήσει ήδη αρκετό καιρό πριν την κατάργηση άμεσα και αναδρομικά της παρακράτησης-φόρου της ΕΑΣ επί των συντάξεων, καθώς και την επιστροφή των καταβληθέντων ποσών στους συνταξιούχους ή στους κληρονόμους τους και μάλιστα εντόκως. Και συνεχίζουμε να ζητούμε με έμφαση την επιστροφή τής παρακρατηθείσας ΕΑΣ σε ΟΛΟΥΣ τους συνταξιούχους ή τους κληρονόμους τους, από τότε που επιβλήθηκε ο αντισυνταγματικός και άδικος αυτός συνταξιοδοτικός φόρος.
Οποιαδήποτε άλλη λύση ή «διόρθωση» συνιστά εμπαιγμό των συνταξιούχων και των οικογενειών τους.
Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι Καθηγητής ΕΚΠΑ-Πρόεδρος ΕΝΥΠΕΚΚ
