• «Τα στρατεύματα δεν χωλαίνουν ποτέ λόγω ελλείψεως ανδρών, αλλά πάντοτε εξ’ αιτίας της ελλείψεως των Αξιωματικών». Ναπολέων Βοναπάρτης (1769-1821) Απομνημονεύματα, Τόμος 1, σελίδα 441.
Του Ιωάννη Κρασσά*
Σύμφωνα με τον Νόμο η αποστολή των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) είναι: «Η υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας και της ακεραιότητας της Ελλάδας, η εξασφάλιση του εθνικού της χώρου και η αποφασιστική τους συμβολή στην επίτευξη των στόχων της πολιτικής της χώρας, όπως αυτοί καθορίζονται από την Πολιτική Εθνικής Άμυνας». Μετά το 1974, όλες οι Ελληνικές Κυβερνήσεις έχουν αναγνωρίσει ότι η Τουρκία αποτελεί τη κύρια στρατιωτική απειλή κατά της χώρας μας. Για το σκοπό αυτό διατηρούμε Στρατιωτικές, Ναυτικές και Αεροπορικές Δυνάμεις, προκειμένου να αμυνθούμε του εδάφους μας, της κυριαρχίας μας και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Οι δυνατότητες του εχθρού επηρεάζουν καταλυτικά τη συγκρότηση, το μέγεθος και τα μέσα των Ενόπλων μας δυνάμεων. Η διατήρηση ετοιμοπόλεμων Ενόπλων Δυνάμεων είναι διαδικασία επίπονη, δαπανηρή, χρονοβόρα και όχι ιδιαίτερα δημοφιλής.
Την 12η Σεπτεμβρίου 2024, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στο ραδιοφωνικό σταθμό TALK, μεταξύ άλλων δήλωσε: «Η υπεράσπιση της ελευθερίας μας είναι η πρώτη και αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα, νομίζω οποιασδήποτε Ελληνικής Κυβέρνησης. Η Ελλάδα οφείλει να επενδύει στις ΕΔ. Όσο πιο ισχυρή είναι η Ελλάδα αμυντικά, με τόσο μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κάθεται στο τραπέζι των Διαπραγματεύσεων. Η χώρα δεν πρόκειται να κάνει καμία έκπτωση στο εξοπλιστικό της πρόγραμμα». Θα πρέπει να επισημανθεί ότι αυτή υπήρξε η τελευταία ερώτηση της δίωρης συνεντεύξεως. Κατά την άποψη του γράφοντος, τα πιο σύγχρονα οπλικά συστήματα χωρίς αποφασισμένο και εκπαιδευμένο στελεχιακό δυναμικό είναι άχρηστα.
Ο Ανθρώπινος Παράγων
Το προσωπικό και τα μέσα είναι οι δύο βασικές συνιστώσες των ΕΔ. Το ανθρώπινο δυναμικό διακρίνεται στους «μόνιμους» που το επέλεξαν ως επ’ αμοιβή επάγγελμα και στους «στρατεύσιμους» οι οποίοι καλούνται να υπηρετήσουν τη θητεία τους, σύμφωνα με τη περί Στρατολογίας Νομοθεσία. Εφόσον υπάρχει πρόβλημα είτε στον αριθμό, είτε στη ποιότητα του προσωπικού, τότε οι ΕΔ δεν δύνανται να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Σύμφωνα με τα Προεδρικά Διατάγματα ονομασίας Ανθυπολοχαγών οι αποφοιτήσαντες από την Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων ήσαν: 192 το 2020, 189 το 2021, 166 το 2022, 146 το 2023 και 156 το 2024. Για το έτος 2024 στη Σχολή Ευελπίδων από τις 307 προκηρυχθείσες θέσεις καλύφτηκαν μόνο οι 77.
Παρατηρήθηκε επίσης μειωμένη προσέλευση στις περισσότερες σχολές και των λοιπών κλάδων. Από τη Σχολή Αξιωματικών του Τουρκικού στρατού εξέρχονται κατ’ έτος περί τους 1.000 Αξιωματικούς, το 2024 ήσαν 960. Η μη συμπλήρωση των προβλεπόμενων θέσεων στις στρατιωτικές σχολές, αλλά και η μη προσέλκυση ικανού αριθμού υποψηφίων, προκειμένου να γίνεται η επιλογή των καλυτέρων, θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την ύπαρξη της πατρίδος μας.
Το Πρόβλημα
Το στρατιωτικό επάγγελμα έχει χάσει την αίγλη του και έχει απαξιωθεί στη συνείδηση μέρους του πληθυσμού, αποτέλεσμα μιας γενικευμένης πεποιθήσεως ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να εμπλακεί σε πόλεμο, διότι:
i. Δεν θα το επιτρέψει το ΝΑΤΟ, ή ΕΕ.
ii. Δεν θα το αφήσουν να συμβεί οι ΗΠΑ, η Γαλλία, ή κάποια άλλη μεγάλη δύναμη.
iii. Δεν θα το επιχειρήσει η Τουρκία, γιατί θα δημιουργήσει αναταράξεις στο εσωτερικό της.
iv. Οι απώλειες, οι καταστροφές και το οικονομικό κόστος θα μας γυρίσουν 50 χρόνια πίσω.
v. Ένα μέρος των Ελλήνων πιστεύει ότι δεν οφείλει να διακινδυνεύσει τη ζωή του, διότι οι πόλεμοι εξυπηρετούν τα συμφέροντα τρίτων.
vi. Δεν είμαστε σε θέση ως κράτος να διεξάγουμε πόλεμο.
Οι Λύσεις
Τα πεδία επί των οποίων πρέπει να ενσκήψουμε προκειμένου να αυξηθεί η προσέλευση των στελεχών στις ΕΔ είναι δύο.
Τα Δύσκολα
Το ένα πεδίο εστιάζεται στη λήψη εκείνων των μέτρων που σχετίζονται με τα προβλήματα του προσωπικού, ώστε να καταστήσει το επάγγελμα πλέον ελκυστικό και προσοδοφόρο με τη βελτίωση:
1. Των οικονομικών απολαβών (μισθοί-συντάξεις, αποζημιώσεις υπηρεσιών, οδοιπορικά, κάλυψη ενοικίου κλπ).
2. Της διαφάνειας των διαδικασιών προαγωγών, τοποθετήσεων και μεταθέσεων.
3. Του περιβάλλοντος εργασίας.
4. Του συνθηκών διαβιώσεως και της φροντίδας των οικογενειών (παροχή στέγης, παιδικοί σταθμοί κλπ).
5. Της νοσοκομειακής και ιατροφαρμακευτικής περιθάλψεως.
6. Της προσαρμογής της ακαδημαϊκής εκπαιδεύσεως των στρατιωτικών σχολών, προκειμένου οι απόφοιτοι να λαμβάνουν πτυχία με αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα στην αγορά εργασίας, όπως συμβαίνει στις αντίστοιχες σχολές του εξωτερικού.
Τα Πολύ Δύσκολα
Το δεύτερο πεδίο αφορά στην εδραίωση της αντιλήψεως σχετικά με τη αποστολή των ΕΔ, ως εγγυητών της ασφάλειας της Ελλάδος και των Ελλήνων από στρατιωτικές απειλές. Οι ΕΔ δεν αρκεί απλά να υφίστανται, αλλά θα πρέπει να είναι σε θέση να διεξαγάγουν νικηφόρες πολεμικές επιχειρήσεις. Εάν δεν υπάρχει ένοπλη επιβουλή δεν χρειάζεται να τις διατηρούμε. «Ο πόλεμος αποτελεί πράξη βίας, η οποία αποσκοπεί στο να εξαναγκασθεί ο αντίπαλος να υποκύψει στην θέλησή μας. Η στρατιωτική βία αποτελεί το αποκλειστικό μέσο διεξαγωγής του πολέμου, η οποία δεν είναι ούτε ανεξέλεγκτη ούτε τυφλή. Η χρήση της προέρχεται από πληθώρα μέσων από ξηρά, θάλασσα και αέρα, προϋποθέτει πολυεπίπεδη λεπτομερή σχεδίαση και πληθώρα συντονισμών και δεν δύναται σε καμία περίπτωση να αποτελέσει αντικείμενο αυτοσχεδιασμού». Σε απλά ελληνικά οι Ένοπλες Δυνάμεις για να είναι σε θέση να μάχονται απαιτείται λεπτομερή σχεδίαση, συστηματική εκπαίδευση, αλλά και η κατάλληλη ψυχολογική προετοιμασία.
Το ηθικό αποτελεί το αναντικατάστατο συστατικό του στρατιωτικού προσωπικού, δεν αποτελεί προϊόν προς πώληση, αλλά «κτίζεται» με το χρόνο. Η αποδοχή εκ μέρους της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων, ότι θα πρέπει προς υπεράσπιση της πατρίδος, να θυσιάσουν εάν απαιτηθεί και τη ζωή τους, αποτελεί το θεμέλιο της προς πόλεμο προπαρασκευής και της επιβιώσεως του έθνους. Ο Παύλος Μελάς (1870-1904), παρότι τόσο αυτός, όσο και η σύζυγος του Ναταλία Δραγούμη, προέρχονταν από ισχυρές και εύπορες οικογένειες, χωρίς να διαταχθεί, προσφέρθηκε εθελοντικά να πολεμήσει και θυσιάσθηκε για τη υπεράσπιση της ελληνικότητας της Μακεδονίας. Ήσαν πολλοί οι εμφορούμενοι από το ίδιο πνεύμα, με αποτέλεσμα να διπλασιασθεί η Ελλάδα, χάριν της θυσίας αγνών πατριωτών και εντίμων ανθρώπων.
Στην αρχαία Αθήνα οι έφηβοι στην ηλικία των 18 χρονών, σε επίσημη τελετή ενώπιον της «Εκκλησίας του Δήμου» στη Πνύκα, παραλάμβαναν ένα δόρυ και μία ασπίδα και στη συνέχεια υπηρετούσαν επί διετία στο στρατό. Η ανάληψη της ιεράς αυτής υποχρεώσεως συνοδεύονταν από τον «Όρκο των Αθηναίων Εφήβωνή της Αγραύλου» με τον οποίον δεσμευόντουσαν «Να μην ντροπιάσουν τα όπλα τα ιερά, να μην εγκαταλείψουν το συμμαχητή τους στη μάχη και την πατρίδα να παραδώσουν μεγαλύτερη και ισχυρότερη από ότι την παρέλαβαν». Με μοναδική αμοιβή την ηθική ικανοποίηση της εκτελέσεως του καθήκοντός τους ως πολιτών.
Οι στρατιωτικοί, σε σχέση με τους άλλους εργαζόμενους πρέπει να αποδεχτούν, ότι εάν απαιτηθεί θα πρέπει να θυσιάσουν τη ζωή τους. Το ευγενές αυτό ιδανικό έρχεται σε σύγκρουση με το αυθύπαρκτο σ’ όλους τους ανθρώπους δικαίωμα της υπερασπίσεως της ζωής τους. Όσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος, τόσο μεγαλύτερη ψυχική και πνευματική προσπάθεια απαιτείται για τον έλεγχο του ενστίκτου της επιβιώσεως.
Ο Αμερικανός Στρατηγός Ντάγκλας Μακ Άρθουρ, δύο χρόνια πριν από το θάνατό του, στην ιστορική ομιλία του στη Σχολή Αξιωματικών του Στρατού των ΗΠΑ (West Point) είπε: «Εσείς είστε αυτοί που εκπαιδεύονται να πολεμούν. Το δικό σας είναι το επάγγελμά των όπλων, της θελήσεως για τη νίκη, της βεβαίας γνώσεως ότι στο πόλεμο δεν υπάρχει υποκατάστατο της νίκης, ότι εάν χάσετε το έθνος θα καταστραφεί, η μεγαλύτερη εμμονή της δημόσιας υπηρεσίας πρέπει να είναι η Πατρίδα, το Καθήκον και η Τιμή». Τα παραπάνω αποτελούν την ουσία και το πυρήνα του στρατιωτικού επαγγέλματος και δεν μπορεί να τα εμφυσήσεις, ή να τα ενστερνισθείς εάν δεν τα πιστεύεις.
Το συναίσθημα αυτό προέρχεται από την αποδοχή ότι από την πατρίδα εκπορεύεται η πνευματική και ηθική υπόστασή μας ως ανθρώπινων όντων, δημιούργημα της πορείας μας ως λαού δια μέσου των αιώνων. Η πατρίδα είναι υπεράνω κυβερνήσεων, πολιτικών ιδεολογιών και κόμματων. Όσοι πιστεύουμε ότι είμαστε παιδιά της, επωμιζόμαστε το ιερό χρέος να τη διατηρήσουμε ζωντανή μέσα στη συνείδησή μας, απαλλαγμένη από τα πρόσκαιρα, τα αναξιοπρεπή, τα παρακμιακά, τα εκφυλιστικά και τα ιδιοτελή, αλλιώς θα χαθεί και μαζί της θα χαθούμε και εμείς. Ο ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτηςπεριέγραψε πολύ παραστατικά την προς την πατρίδα αγάπη, στο ομότιτλο ποίημά του, το οποίο καταλήγει με το στίχο: «Νιώθω για σε πατρίδα μου στα σπλάχνα χαλασμό».
Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδος στη παραπάνω συνέντευξη στο Ρ/Σ TALK, ερωτώμενος για το θέμα της μειωμένης προσελεύσεως στις στρατιωτικές σχολές απάντησε: «Έχω συζητήσει το θέμα εκτενώς με τον Υπουργό Άμυνας. Τον απασχολεί όσο απασχολεί και εμένα, και πολύ σύντομα πιστεύω ότι θα ακούσετε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για το πώς μπορούμε να κάνουμε τις στρατιωτικές σχολές πολύ πιο ελκυστικές». Κατά την άποψή μου, η επιλογή της σταδιοδρομίας δεν εξαρτάται από τις συνθήκες στη σχολή φοιτήσεως, αλλά από την επαγγελματική εξέλιξη στη συνέχεια.
Από το Υπουργείο παιδείας μελετάται η ένταξη των Στρατιωτικών Σχολών και στα τέσσερα επιστημονικά πεδία των πανελλαδικών εξετάσεων, αντί ενός (2ου πεδίου) που ανήκουν τώρα. Το πρόβλημα δεν επιλύεται με το να κάνουμε πιο εύκολη την πρόσβαση στις στρατιωτικές σχολές, άλλα με το να αποκτήσουν καλύτερες προοπτικές σύμφωνα με την χρησιμότητά και το έργο τους.
Στην Τουρκία, από το σχολικό έτος 2024-25 στο βιβλίο της Γεωγραφίας της 9ης τάξεως περιλαμβάνεται η έννοια της «Γαλάζιας Πατρίδας», σχετικά με τις θαλάσσιες διεκδικήσεις, αλλά και της «Ουράνιας Πατρίδας», για τα όρια του εναέριου χώρου της γείτονας χώρας. Στο σχετικό κεφάλαιο μνημονεύεται ο «Εθνικό Όρκο)», στον οποίο η περιοχή της Δυτικής Θράκης και των Δωδεκανήσων θα πρέπει να ανήκουν στην Τουρκική Επικράτεια.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Ο πατριωτισμός υπάρχει στην ψυχή όλων των ανθρώπων, αποτελεί το βασικό συστατικό της εθνικής ενότητος και είναι υπεράνω όλων. Η χαλάρωση του πατριωτικού αισθήματος ελαττώνει σημαντικά της πιθανότητες νίκης. Η διατήρηση και τόνωση της πατριωτικής φλόγας αποτελεί πρωταρχικό καθήκον των γονέων, των δασκάλων, των διαμορφωτών της κοινής γνώμης (ΜΜΕ), της πνευματικής ηγεσίας της χώρας και συνιστά το πρώτιστο καθήκον των κυβερνώντων.
Ο φιλόσοφος Πυθαγόρας είπε: «Ἀρχή πολιτείας, ἀπάσης νέων τροφᾶ (Θεμέλιο κάθε πολιτείας είναι η ανατροφή των νέων)». Οι επιλογές μας σχετικά με την εκπαίδευση και τη διαπαιδαγώγηση των ελληνοπαίδων χρειάζεται ολική αναθεώρηση. Οφείλουμε να προβάλλουμε πρότυπα και αξίες που έχουν αντέξει στο χρόνο και τυγχάνουν παγκόσμιας αναγνωρίσεως. Έχουμε χάσει το προσανατολισμό και τη κατεύθυνσή μας. Η νεολαία οφείλει να αντιληφθεί εκτός των δικαιωμάτων έχει και υποχρεώσεις, αμφότερα δε συνεπάγονται ευθύνες.
Τα δύσκολα προβλήματα απαιτούν αποφασιστικές λύσεις. Η μη χρησιμοποίηση των κινητών τηλεφώνων στο σχολείο δεν μπορεί να επιτευχθεί με το να τα φέρουν οι μαθήτριες και οι μαθητές στις τσάντες τους. Τα τηλέφωνα πρέπει να παραμένουν εκτός σχολείου. Λύσεις που να ικανοποιούνται όλοι δεν αποτελούν λύσεις.
Η προετοιμασία των πολιτών για την εκπλήρωση των στρατιωτικών τους υποχρεώσεων πρέπει να είναι συνεχής και να διεξάγεται με όλα τα μέσα, σε όλες τις κοινωνικές δραστηριότητες. Όσο μεγαλύτερη είναι η προσπάθεια, τόσο τονώνετε η ζωτική αυτή αρετή που αποδίδεται με τις λέξεις «ηθικό ή φρόνημα» και απορρέει από τον πατριωτισμό, τη θρησκευτική πίστη, την ιδεολογία και την πεποίθηση προς το δίκαιο του αγώνος.
Οι ενόπλως υπηρετούντες την πατρίδα ορκίζονται να υπερασπίζονται μέχρι της τελευταίας ρανίδος(σταγόνα) του αίματός των τις σημαίες, ενώ οφείλουν να μάχονται και να θυσιάζονται και να μην παραδίδονται. Δεν υπάρχουν εκπτώσεις στην εκτέλεση της αποστολής τους, οι οποίες να τούς επιτρέπουν να ενεργούν μέχρι του σημείου που δύνανται, ή είναι ανθρωπίνως δυνατόν.
Το προσωπικό των ΕΔ οφείλει να ενστερνισθεί το «Κώδικα Τιμής», των στρατιωτικών κατά τη χρήση ένοπλης βίας, ο οποίος αφορά στο σεβασμό της ζωής των αιχμαλώτων, των τραυματιών, των αμάχων, των χώρων παροχής φροντίδας και περιθάλψεως, όπως επίσης και των μνημείων πνευματικής και ιστορικής αξίας των αντιπάλων.
Η στρατιωτική μας ισχύς είναι άμεσα συνδεδεμένη με το πληθυσμό. Το Δημογραφικό συνιστά το σοβαρότερο εθνικό θέμα, διότι συνδέεται άμεσα με την επιβίωση μας ως έθνους. Ο λαός αποτελεί ένα από τα τρία συστατικά στοιχεία του κράτους, μαζί με την επικράτεια και την εξουσία. Τα τελευταία 20 χρόνια ο πληθυσμός μειώνεται σταθερά, ενώ το 2023 οι θάνατοι ήσαν διπλάσιοι των γεννήσεων. Χωρίς λαό δεν υφίσταται κράτος.
• Ο Ιωάννης Κρασσάς είναι Αντιστράτηγος ε.α.
